ایمنی نردبان

ایمنی نردبان:


1- حداکثر فاصله عمودی نردبان 9 متر است.

2- انتهای نردبان از سطح کار باید 1 متر بالاتر باشد.

3- نردبان از پایین و بالا کاملاً بسته و محکم شده باشد تا سر نخورد.

4- زاویه مناسب برای نردبان 75 درجه می باشد.

5- نردبانهای بلند باید در قسمت وسط توسط مهار محکم شوند.(نردبان تاب نیاورد)

۶- نردبان آلومینیومی ونردبان چوبی بایستی سالم باشند.

نکات ایمنی در استفاده از نردبان:

پلکان/بالابر : درصورت امکان برای دسترسی به سطوح بالاتر (سقف) بهتر است از پلکان یا بالابر ها استفاده گردد.

نردبان: در صورتی که پلکان وجود نداشته باشد یا به هر دلیلی لازم باشد برای دسترسی به سطح از نردبان استفاده نمود، ضروری است نکات ذیل را در استفاده از نردبان های بلند و سنگین رعایت نمود :

نردبان ها باید در شرایط مناسبی باشند. هر روز قبل از استفاده اجزای نردبان را چک کنید.

نردبان باید به دیوار بسته شده و محکم باشد. تا بدین ترتیب استفاده از نردبان ایمن باشد.

زمینی که نردبان روی آن قرار گرفته است استحکام کافی داشته و هموار باشد.

حداکثر شیب زمین ۱۶ درجه باشد (پایه های نردبان را با وسیله مناسب تراز کنید)

شیب نردبان حداقل ۳ به ۱ بوده و حداکثر از شیب ۴ به ۱ تجاوز ننماید.

بالای نردبان باید حداقل ۹۰ سانتی متر بالاتر از سقف قرارگیرد.

حداکثر طول نردبان ۲۰ متر می باشد و نباید از آن تجاوز نماید.

نردبان نباید در مجاورت برف، آشغال، خاکروبه، یخ و سایر مواد لغزنده قرار گیرد.

کف پایه های نردبان تمیز بوده و لیز نباشد.

نردبانهای عمودی باید مجهز به قفسه یا تجهیزات بالارونده باشند و در فواصل کمتر از ۹ متر دارای سکو باشند.

فرد نباید هنگام بالارفتن یا پایین آمدن از نردبان تجهیزات یا موادی را به همراه خود حمل نماید.

همواره ۳ نقطه از بدن شما باید با نردبان تماس داشته باشد (۲ پا و یک دست یا دو دست و یک پا)

مشخصات چوبها

1- گره های روی چوب در مجموع نباید بیشتر از 150 میلیمتر باشند.

2- پهنای گره ها در یک طرف نباید از 75 میلیمتر تجاوز نماید.

3- فاصله بین گروهی از گره ها،150 میلیمتر می باشد.

4- تخته چوب های استاندارد دارای 5/22 میلیمتر پهنا و 38 میلیمتر ضخامت هستند.

5- گره های لبه داربست نباید از 50 میلیمتر تجاوز نمایند.

6- تخته هایی که شکستگی و شکاف دارند نباید مورد استفاده قرار گیرند.

7- بریدگی، سوختگی، آلودگی به روغن وگازوییل ومیخ نباید در تخته باشد.

8- تخته ها نباید رنگ شوند.

9- تخته ها باید به صورت مربع مستطیل بریده شوند وسر آنها با تسمه فلزی بسته شده باشد.

جنس و چگونگی ساخت لباس نسوز

جنس و چگونگی ساخت لباس نسوز؛

 یکی از موادی که در تهیه لباس نسوز به کار می رود آزبست (پنبه نسوزASBEST) می باشد که مقاومت زیادی در برابر آتش دارد.

 آزبست ترکیبی از سیلیکات های معدنی مانند سیلیکات منگنز و سیلیکات آهن با ترکیبات پیچیده الیافی و کریستالی می باشد.

لایه بیرونی و پوشش روی لباس نسوز از جنس کولار آلومینیومی است و این خاصیت آئینه بودن آن پرتوها و تشعشعات حرارتی را منعکس و حرارت را جذب نمی نماید.

خصوصیات فرد استفاده کننده از لباس نسوز

1. آتش نشان حرفه ای باشد.

2. از نظر روحی ، روانی و جسمی سالم باشد.

3. لباس زیر شخص استفاده کننده پلاستیکی نباشد و از جنس عایق مانند نخ باشد.

4. در صورت بروز هرگونه ناراحتی ناشی از حرارت، سریعاً محل را ترک نماید.

5. حتی المقدور از لباس نسوز در فضای باز استفاده شود.

6. به تعداد نفراتی که در عملیات لباس نسوز پوشیده اند، به همان تعداد نفرات دیگر لباس پوشیده و در خارج از محیط سوزی آماده باشند.

7. چنانچه لباس نسوز در عملیات پاره شد باید سریعاً محل را آتشترک و لباس را تعویض کرد.

لباسهای نسوز از نظر شکل به 2 شکل دو تکه و یک تکه وجود دارند که بلوز بعضی از مدلهای آنها دارای محلی برای بستن دستگاه تنفسی هوای فشرده می باشند.

لباس های نسوزی که در آتش نشانی مورد استفاده قرار می گیرد، معمولاً شامل بلوز، شلوار ، دستکش، چکمه و کلاه با نقاب شیشه ای ضخیم می باشد.

روشهای عملیات کنترل دفاعی در برخورد با مواد

 به عنوان یک اتش نشان در نزدیکی یک حادثه ناشی از مواد خطرناک حضور دارید.

باید در ابتدا به دنبال کنترل شرایط با توجه به امکانات موجود باشیم.

باید بتوانیم تشخیص دهیم که مواد از کجا نشت کرده است تا بتوانیم راههای مقابله با آن را مشخص کنیم.

 روشهای کنترل دفاعی به شرح زیر می باشد؛

 جذب ؛
فرآیند به کار بردن ماده ای است که جاذب است و ماده خطرناک را مانند یک اسفنج که آب را جمع می کند، این ماده را نگاه می دارد.

این کار را می شود خیلی راحت با اضافه کردن یک ماده خشک و یا دانه دانه،مانند خاک رس و یا شن خشک به مایعات در حال حرکت انجام داد تا از حرکت و نشت آنها جلوگیری شود.

این کار را باید با پاشیدن مواد جاذب ( خاک ، شن ،..) توسط بیل انجام داد.

چون ممکن است مواد جاذب، با مواد خطرناک خاصی ،واکنش انجام دهند.

لذا باید قبل از پاشیدن آنها ،تعیین کنیم که آیا یک ماده جاذب با ماده خطرناک سازگار است یا خبر؟

باید دقت کنیم که از وسایلی استفاده نکنیم که خود خطر ساز هستند.

حتی الامکان از وسایل ساده استفاده شود مانند بیل.

 سد کردن؛
قرار دادن موانعی برای جلوگیری از حرکت مواد خطرناک در سطح منطقه را گویند.

 بند آوردن؛
وقتی به کار می رود که مایع در یک گودال یا کانال طبیعی در حال جریان است.

پیشرفت آن را با مسدود کردن کانال متوقف کنید.

این تکنیک برای تغییر جهت جریان مایع به دور از ناحیه خطر ،به کار می رود.

 نگه داری؛
فرآیند ایجاد منطقه ای برای نگه داری مواد خطرناک است.

این کار را می توان با حفر گودال و انتقال مواد به آن انجام داد.

این مواد در آنجا می مانند تا شرایط بازیافت محیا شود.


 

ایمن سازی انبارهای صنعتی

چکیده

خسارات ناشی از آتش سوزیهائی که در انبارهای صنعتی روی می دهد ، نسبت به بسیاری از ساختمانها بیشتر است . برای کاهش خسارت ناشی از این آتش سوزیها با ید :

• با توجه به ارزش کالاهای ذخیره شده ، انبارهای بزرگ به انبارهای کوچکتر تقسیم شوند .
• برخی کالاها نباید دریک انبار و یا کنارهم چیده شوند .
• ارتفاعات مجاز وفواصل مجزا سازی میان کومه ها رعایت گردد .
• مصالح مورد مصرف در بسته بندی ها و درجه آتش پذیری آنها درنظر گرفته شود .
• موقعیت کالاهای سوختی وغیرسوختنی نسبت به دیوارهای داخلی و بیرونی انبارها تعیین شود .
• از مدیریت آگاه وکارآمد ، همراه با نظارت مستمر ودقیق بهره گیری شود .

درطراحی حفاظت ازحریق ، ساخت و ایمن سازی انبارهای صنعتی باید :

1. نخست مطالعات مهندسی ، جایابی های کلی و دسته بندی ها صورت گیرد و
2. سپس تمهیدات سه گانه کاهش دهنده ریسک : حفاظتی غیرعامل ، تدافعی عامل و پیشگیری از بروز خطر، درهر مورد بکارگرفته شود .

فهرست مطالب
1- عوامل اصلی ایجاد کننده خسارت
1-1- ارزش کلی کالاهای ذخیره شده و میزان کالا در یک فضای واحد
1-2- دسته بندی کالاها برای نگهداری و چیدن آنها در انبارها طبق ضوابط
1-3- فضاهای خالی افقی و قائم بین کالاها و ارتفاع مواد انبارشده
1-4- قابلیت سوختن مصالح بسته بندی
1-5- انتخاب موقعیت قرارگیری اجناس در انبارها
1-6- استفاده از مدیریت آگاه و کارآمد
2- بکارگیری تدابیرو تمهیدات حفاظتی
2-1- جلوگیری از بروز حریق
2-2- اداره کردن مواجه شونده های با حریق
2-3- اداره کردن حریق
3- طراحی ساخت و برنامه حفاظت ازحریق انبارهای صنعتی
3-1- مطالعات مهندسی ، جایابی های کلی و دسته بندی ها
3-2- طراحی حفاظتی و کاهش دهنده ریسک

عوامل اصلی ایجاد کننده خسارت

خسارات ناشی از آتش سوزیهائی که در انبارهای صنعتی روی می دهد ، نسبت به بسیاری از ساختمانها بیشتر است . کاهش دادن خسارت ناشی از این آتش سوزیها ، با توجه به عوامل اصلی زیر امکان پذیر می گردد :

 ارزش کلی کالاهای ذخیره شده و میزان کالا در یک فضای واحد ، که براین اساس ، انبارهای بزرگ باید به انبارهای کوچکتر تقسیم شوند .
 دسته بندی کالاها برای نگهداری و چیدن آنها در انبار ها طبق ضوابط ، با رعایت الزامات مجاورت و لازمه های ابعادی کومه ها که برای جلوگیری از خطرات بیشتر ، برخی کالاها نباید دریک انبار و یا کنارهم چیده شوند .
 کم نمودن ارتفاع مواد و کالاهای انبارشده و توجه به فضاهای خالی افقی و قائم بین کومه ها و به عبارت دیگر رعایت فواصل درست مجزا سازی برای راهروهای میان کومه ها طبق ضوابط .
 درنظر گرفتن مصالح مورد مصرف در بسته بندی ها و درجه آتش پذیری محافظ های داخلی آنها .
 انتخاب موقعیت مناسب کالاهای سوختی وغیرسوختنی در فضاها و چگونگی قرارگیری آنها نسبت به دیوارهای داخلی و بیرونی انبار .
 استفاده از مدیریت آگاه وکارآمد ، همراه با نظارت مستمر ودقیق .

ارزش کلی کالاهای ذخیره شده و میزان کالا در یک فضای واحد

به استثنای برخی انبارها که متعاقب آتش سوزی درآنها ، علاوه برخسارات داخلی بنا ، ضایعات و اثرات جنبی حریق ، فراتر ازمحیط انبار هم گسترش می یابد ، مانند انبارهای ذخیره دارو ، انبارهای قطعات یدکی ، سوخت نیروگاه و نظایر آن و نیز انبارهای مخاطره آمیزی که خطرات حریق در آنها ساختمانهای مجاور را هم درگیر می کند ، در سایر موارد ، حداکثر خسارت ناشی از آتش سوزی ، به خود انبار محدود و منحصر می شود که معمولا بستگی به ارزش کالاهای ذخیره شده در فضاهای واحد و چگونگی دوربندی آنها دارد . باید توجه داشت که حتی در مواردی که کنترل آتش سوزی در انبارها موفقیت آمیز بوده ، آب موردمصرف در آتش نشانی و دود حاصل از حریق ، موجب ازبین رفتن مقادیر متنابهی از مواد و کالاهای با ارزش شده است . بنابراین ، محدودکردن حجم کالاها در فضاهای واحد ، بخصوص در انبارکالاهای باارزش و یا مخاطره آمیز ، عامل موثری در کاهش میزان خسارات بشمار می آید .

دسته بندی کالاها برای نگهداری و چیدن آنها در انبارها طبق ضوابط

برای دستیابی به ایمنی کافی در انبارهای صنعتی بخصوص وقتی که درآنها مواد آتشزا و یا کالاهای مخاطره آمیز نگهداری می شود و همچنین برای بکارگیری تاکتیکهای موثر در مهار آتش سوزیهای آنها ، لازم است با شناسائی ویژگی های خطرزائی کالاها در حمل ونقل و نگهداری که چیزی جدا از خصوصیات آتشگیری و سوختن بوده و علاوه بر زمان حریق در مواقع دیگر نیز خطرآفرین می باشد ، تمامی مواد و کالاها ، برای ذخیره شدن و نگهداری در انبارها ، دسته بندی شوند .

نظر به اینکه نحوه تولید هر ماده ازلحاظ فیزیوشیمی ( شکل ، غلظت ، خلوص ، حلالیت و غیره ) در چگونگی ایجاد خطر ، مؤثر است و ازطرفی نوع مصالح بسته بندی هرکالا ، درکاهش یا افزایش خطرات آن کالا بطور چشمگیر تاثیرگذار می باشد ، دسته بندی کالاها ی صنعتی ازلحاظ خطرات حریق مشکل می شود ، با این حال در مواردی که قرار باشد مواد اولیه و خام با فرمولهای شیمیائی مشخصی درانبارها نگهداری شوند ، باید براساس خصوصیات مشترکشان ، آنها را دسته بندی نموده و با بکارگیری تمهیدات اصولی و کلی ، نظم و آرایش لازم طبق ضوابط برقرار گردد .

استانداردهائی که در این خصوص تدوین شده مثل IMDG Code و NFPA Standards تمامی کالاهای صنعتی و مخاطره آمیز را برای حمل ونقل و نگهداری درانبارها ، در کلاسها وگروههائی به شرح زیر دسته بندی کرده اند :

کلاس I - کالاهای انفجار

این کالاها شامل مواد واجناسی هستند که در آنها احتمال بروز انفجار وجود داشته و به لحاظ خطرات ویژه و گوناگونشان طبق ضوابط باید در انبارهای مخصوص نگهداری شوند . نظر به اینکه خطرات آنها همیشه به محدوده هائی فراتر از انبارها گسترش می یابد ، موقعیت و محل احداث انبار آنها باید به تائید مقامات قانونی مسئول برسد .

کلاسهای II ، III و IV - مواد آتشزا و کالاهای سوختنی

این مواد وکالاها ، که به ترتیب شامل : گازها ، مایعات و جامدات آتشزا و سوختنی می باشند ، اکثرا" از ترکیبات آلی تشکیل می شوند و به هنگام آتشگیری با دود و شعله فراوان ، حریقهای بزرگ تولید می کنند و هرچند که از بابت ایجاد خطرات ویژه و کارگیری تاکتیکهای آتش نشانی ، مسائل و مشکلاتی نامعلوم ندارند ، معهذا اطفاء حریق آنها معمولا طولانی می شود ، مخصوصا درمواقعی که پیشتر به مقدار سوخت شرکت کننده در حریق توجه لازم نشده باشد . جهت اعمال تاکتیکهای مناسب وکنترل نمودن حریق ، دسته بندی فرعی این کالاها ، و جدا انبار کردن آنها از کالاهای اکسیدکننده ( کالاهای کلاس V ) امری ضروریست .

کلاس V - مواد وکالاهای اکسیدکننده

این گروه کالاها به لحاظ خاصیت اکسیدکنندگی و تولید اکسیژن به هنگام حریق ، با به آتش کشیدن مواد و اجناس مجاور ، باعث تشدید حریق می شوند و هرچند که برخی از آنها خود ، سوختنی نیستند ، باید جداگانه انبار شوند . بعضی از این مواد ، چنانچه خاصیت بی ثباتی هم داشته باشند مانند بسیاری از ترکیبات نیترات آمونیوم با ازهم گسیختگی ناگهانی مولکولهایشان تولید انفجارمی کنند .

کلاس VI - کالاهای سمی

کالاهای سمی ، صرفنظر از دیدگاه ایمنی عمومی ، ازبابت آتش گیری و چگونگی بکارگیری تاکتیکهای آتش نشانی ، باید جداگانه انبار شوند چراکه هنگام بروز حریق و یا انفجار ، اثراتی ازخود برجا می گذارند که برای اشخاص منطقه و مأموران آتش نشانی مرگ آفرین خواهد بود . با مجزا کردن کالاهای سمی ، ماموران آتش نشانی با آگاهی به نوع خطر و نحوه انبارداری ، می توانند در هر مورد تدابیر خاص آن مورد را بکار گیرند . برای کالاهای سمی سوختنی و غیر سوختنی باید دو انبار جداگانه در نظر گرفت وجمع آوری آبهای حاصله از اطفاء ، و اجناس آلوده شده پس از عملیات همواره مد نظر باشد .

کلاس VII - کالاهای رادیواکتیو

این مواد نیز مانند کالاهای کلاس یک ، دارای انبارهای ویژه هستند و خطرات آنها ، از محدوده انبارها فراتر می رود و بنابراین انتخاب موقعیت و محل واحداث انبار آنها باید با تائید مقامات قانونی مسئول صورت گیرد .

کلاس VIII - مواد واکنش کننده درمقابل آب و هوا ، بی ثبات و فرار و خورنده وسوزاننده

کالاهای دسته بندی شده در این گروه گوناگون هستند : موادی که بمرور زمان در مجاورت برخی کاتالیزورها و یا حتی خودبخود در شرایط معمول ، به ترکیبات دیگری تبدیل شده ، در آتش سوزیها به یکباره تغییر ماهیت داده و ترکیبات جدیدی تولید می کنند که نتیجتا" از دیدگاه حفاظت از حریق ، برای نگهداری آنها تمهیدات مخصوص لازم است .

موادی که در اثر برخورد با آب و یا هوا ، مقدار متنابهی حرارت تولید کرده و در آتش سوزیها دارای خطرات ویژه هستند واگر خاصیت سوختن هم داشته باشند ( مانند تری الکیلهای آلومینیوم ) احتمال خودبخود آتش گیری خواهند داشت و چنانچه غیر سوختنی باشند ( مانند سود سوزآور ) با حرارتی که در اثر واکنش تولید می کنند می توانند کالاهای نگهداری شده درمجاورشان را مشتعل کنند .

موادی مانند اغلب اسیدها و بازها که بر بافتهای زنده اثرات مخرب دارند . هرچند ، برخی از این مواد می توانند جزو اکسیدکننده ها و یا منفجر شونده ها نیز محسوب شوند ، ولی بخاطر تولید گازهای سوزا و ایجاد جراحات و صدمات تنفسی درحریق ، بکارگیری تدابیر ویژه ای برای آنها ضروریست .

البته بسیاری از کالاهای صنعتی و مخاطره آمیز ممکن است خصوصیات دو یاچند گروه را داشته باشند و نتوان کلاس آنها را به درستی تشخیص داد ، اما نحوه دسته بندی همواره براساس خطر غالب ، صورت می گیرد . مثلا" پراکسید بنزل ، هرچند بسته به درجه غلظت اش می تواند در گروه کالاهای واکنش کننده قرار گیرد ، ولی جزو کالاهای سوختنی محسوب شده است و همینطور کود شیمیائی (نیترات آمونیوم) اگر چه جزو مواد اکسیدکننده دسته بندی می شود ، دارای خصوصیات کالاهای انفجاری هم هست .

در"آئین نامه جهانی باربری دریائی کالاهای مخاطره آمیز" International Maritime Dangerous Goods Code تمامی کالاها ازلحاظ " گذاشت و برداشت و حمل ونقل کالا " در نه کلاس به شرح فوق دسته بندی شده اند که کلاس نهم مربوط به کالاهای متفرقه ( ازلحاظ خطر ) می باشد . در آئین نامه ها واستانداردهای NFAP کلاسهای II و III و IV تحت پوشش یک کلاس با زیرکلاسهای فرعی متعدد دسته بندی شده اند و کالاهای کلاس VIII شامل سه کلاس جداگانه می باشند * .

ایمنی سیلندر اکسیژن

رفتار اکسیژن با هوا ، هوای فشرده ،نیتروژن و دیگر گازهای خنثی متفاوت می باشد.
اکسیژن بسیار واکنش پذیر است .

اکسیژن خالص که بصورت فشردن در سیلندر ذخیره میشود ،شدیدا با بعضی از مواد مانند روغن و گریس واکنش می دهد.

سایر مواد ممکن است در مجاورت اکسیژن دچار حریق خود به خودی شوند.

تقریبا اکثر مواد شامل منسوجات ، لاستیک ها و حتی فلزات در مجاورت اکسیژن دچار حریق خود بخودی شوند.

عوامل اصلی که می تواند موجب حریق و انفجار در هنگام استفاده از سیلندر اکسیژن شوند :

1. بالاتر رفتن میزان اکسیژن در محیط بواسطه نشت از تجهیزات.

2. استفاده از موادی که با اکسیژن سازگار نیستند.

3.استفاده از اکسیژن در تجهیزاتی که برای کار با اکسیژن طراحی نشده اند.

4. بهره برداری نادرست از تجهیزات حاوی اکسیژن.

اشباع اکسیژن؛
منظور از اشباع اکسیژن افزایش غلظت اکسیژن در هوا نسبت به شرایط عادی است .

اکسیژن بی رنگ، بی بو، و بی مزه است که موجب می شود اشباع اکسیژن توسط هوای پنجگانه انسان درک نشود.

و اما خطر اصلی تهدید کننده در این شرایط اتش گرفتن سریع، آسان و خطرناک موها و لباس ها می باشد.

همچنین افرادی که از اکسیژن برای درمان بیماری های تنفسی استفاده می کنند ، بواسطه کشیدن سیگار ،لباسها و رختخواب شان دچار حریق می گردد.
لذا کشیدن سیگار برای کسانی که از اکسیژن استفاده می کنند باید ممنوع گردد.

فضاهای بسته :
اکسیژن نباید به داخل فضاهای بسته برده شوند .

ممکن است اکسیژن با استفاده از شیلنگ به محل کار انتقال یابد که در اینصورت باید شیلنگ در پایان کار جمع آوری شده یا از فضاهای بسته خارج گردد.

در جاهایی که خطر اشباع اکسیژن زیاد است مانند فضای بسته یا اتاق هایی که بخوبی تهویه نمی شوند، استفاده از از تجهیزات تشخیص دهنده اکسیژن توصیه می گردد.

هرگز از مواد نارسانا با اکسیژن استفاده نکنید.

بعضی از مواد در زمان تماس با اکسیژن تحت فشار واکنشهای احتراقی می دهند و یا دچار حریق خود بخودی می شوند . به این گونه مواد ناسازگار با اکسیژن می گویند.

صدمات ناشی از فشار ناگهانی اب ( ضربه اب)

صدمات ناشی از فشار ناگهانی اب ( ضربه اب)


اتش نشانان جهت جلوگیری از وارد آمدن صدمات به ابزار و نفرات به نکات زیر دقت کنند

ضربه اب عبارت است از نوسان در فشار اب که در اثر توقف ناگهانی جریان اب ایجاد می شود.

اگر اب در اثر بسته شدن دریچه خروج، ناگهان متوقف شود، تمام انرژی جنبشی تبدیل به انرژی حرکتی می شود .

از طرفی چون امکان فشردگی اب وجود ندارد ،لذا خاصیت سیال بودن اب ،باعث انتقال فشار به طرف نگهدارنده خود می شود.

حال اگر اب داخل لوله یا شلنگ در حال جریان باشد و سرلوله ناگهان بسته شود، فشار اضافی در میان لوله به شکل شوک و  عمل می کند.

این شوک آنچنان انرژی تولید می کند که می تواند موجب :

پارگی لوله ،جدا شدن اتصال از پمپ ،شکستن کوبلینگ و آسیب رسیدن به اتصالات شود.

ضربه های متعدد اب می تواند حتی به سیستم لوله کشی نیز صدمه وارد کرده و حتی باعث آسیب دیدگی اتش نشانان شود. ( برخورد کوبلینگ با نفرات)

 اگر شیر پمپ به مقدار زیاد و به سرعت باز شود و موجی از توده اب ناگهان لوله را پر کند، موقعیت مشابه در بالا رخ خواهد داد.

 افزایش ناگهانی فشار و قطع و وصل کردن سر لوله ، علاوه بر آسیب رساندن به لوله کنترل اتش نشان را در هنگام استفاده بر هم زده و موجب ایجاد خسارت به محل می شود.

پیشگیری از ضربات اب؛

برای جلوگیری از ضربات اب همیشه دریچه های خروجی پمپ را به آرامی باز و بسته کنید.

هنگامه استفاده از سرلوله آن را به آرامی باز و بسته کنید.

 با هماهنگی پمپ چی اقدام به باز و بسته کردن سر لوله  در شرایطی که فشار و دبی زیاد است اقدام کنید.

سیستمهای اطفاء مواد شیمیایی خشک و مرطوب

شایع ترین سیستم های اطفاء مواد ویژه می باشند.

در آشپزخانه های صنعتی، برای محافظت محل آشپزی و سیستم های تخلیه استفاده می شود.

بسیاری از پمپ بنزین ها دارای سیستم شیمیایی خشک هستند،که از محل های توضیع محافظت می کند.

این سیستم ها معمولا برای مکانهایی که مایعات قابل اشتعال نگهداری ،و یا مصرف می شوند کارایی دارند.

هر دو سیستم خشک و مرطوب در طراحی مشابه هستند.

این سیستم ها مواد پودری را داخل مخزن داشته و از یک مخزن نیتروژن و یا گاز کربنیک جهت فشار استفاده می کنند.


سیستم های اطفاء مرطوب؛

این سیستم ها یک ماده اطفایی اختصاصی بکار می گیرند که برای اطفاء روغن های گیاهی ،نسبت به سیستم های شیمیایی خشک ،که در آشپزخانه های قدیمی تر بکار گرفته می شوند مؤثر تر است.

این سیستم ها همچنین بعد از استفاده راحت تر تمیز می شوند.

سیستم های اطفاء کننده مواد پاک؟

سیستم های اطفاء کننده مواد پاک ( CAES ) ،اغلب در محل هایی نصب می شوند که کامپیوتر ها، تجهیزات الکترونیکی ، ویا اسناد با ارزشی نگهداری می شوند .

این مواد غیر رسانا بوده و از خود چیزی بجای نمی گذارند .

مواد هالوژنی و یا co2 را معمولا به عنوان مواد پاک می شناسند.

ردیاب های دودی و یا حرارتی نصب شده در داخل ساختمان، این سیستم ها را فعال می کنند.
اغلب سیستم ها کلید فعال سازی دستی هم دارند.

تخلیه معمولا بین 30 تا 60 ثانیه بعد از فعال شدن ردیاب انجام می گیرد.
در این فرجه زمانی میتوان از یک کلید تراشه ای جهت توقف تخلیه استفاده کرد.

در صورت وجود حریق آتش نشانان باید قبل از ورود تا زمان تهویه کامل دستگاه تنفسی به تن کنند،اگرچه این مواد به عنوان خطر مستقیم و فوری برای جان و سلامت محسوب نمی شوند،ولی بهتر است که از تماس غیر ضروری با این مواد پرهیز شود.

از طرف دیگر ممکن است؛

مواد سمی حاصل از احتراق  در فضا وجود داشته باشند ، و یا سطح اکسیژن کاهش پیدا کرده باشد.

تا دهه 1990 از هالون به عنوان ماده پاک مورد انتخاب برای حفاظت از تجهیزات الکترونیکی و سایر ... استفاده می شد.
ولی امروزه به علتی که این کار به محیط زیست آسیب وارد میکند به تولید آن خاتمه دادند.

هالون یک گاز غیر سمی ،بی بو و بی رنگ است که از خود هیچ چیز به جای نمی گذارد.این گاز در خاموش کردن آتش خیلی مؤثر است.چون در واکنش شیمیایی سوخت ایجاد وقفه می کند.

تاثیرات اب در اطفاء مخازن سوختی

تاثیرات اب در اطفاء مخازن سوختی؛



 آب به عنوان یک مایع خنک کننده عمل می کند.( خنک سازی مخازن)

 محافظت در برابر پرتوها.

 خاموش کردن آتش در مخازن تقطیر نفت خام.

 خنک سازی تیرک های تکیه گاه و سایر مواردی که ممکن است بر اثر گرما دچار تخریب و فروپاشی شوند.

 روشهای استفاده از اب به عنوان یک عامل مکانیکی؛

 جارو کردن سوخت به طرف محلی که بدون ایجاد خطر بسوزد.

 به عقب راندن مایعات در حال خروج از نشتی های کوچک.

 پراکنده ساختن بخارهای قابل اشتعال با اسپری کردن اب.

 پراکنده ساختن و دور کردن سوخت از لوله ها و مخازن.

 استفاده از اب به عنوان یک پوشش حفاظتی برای نزدیک شدن به محل.

 شناور ساختن سوخت روی اب.

تاکتیک های تهویه (بخش اول و دوم):

 تاکتیک های تهویه( بخش اول):
تعاریف و اصطلاحات:
* تهویه؟
انتقال هوای گرم و منبسط شده،دود و بخارات سمی و قابل اشتعال از یک بنا و جایگزینی آنها با منبعی از هوای تازه.
دود؟
ذرات بسیار ریز حامد کربن معلق در هوا که حاصل سوختن ناقص مواد میباشد .
* ائروسل ؟
ذرات بسیار ریز معلق مایع در هوا که از فعل و انفعالات و سوختن ناقص مواد تولید می شود.
 دوده؟
به مجموعه دود و ائروسل دوده گفته می شود.
گازهای قابل اشتعال؟
به گاز هایی  گفته میشود که در اثر ترکیب و اختلاط با اکسیژن فقط می سوزد.
 حالت قارچی شده؟
به تراکم دود و محصولات حریق که در اثر مراحل اتش سوزی به خصوص مرحله سوم اتش سوزی در اثر کمبود اکسیژن به صورت قارچی شکل زیر سقف بوجود می آید .
اثرات تهویه در حریق؟
1 کاهش خسارات ناشی از اتش سوزی
2 جلوگیری از گسترش حریق.
3 تامین شرایط مناسب و ایمن جهت متصرفین و اتش نشانان و انتقال محصولات حریق به فضای خارج از آن.
4 ایجاد شرایط مناسب جهت عملیات امداد و نجات و اطفاء.
 اثرات تهویه بر عملیات اتش نشانان ؟
1.عمل تخلیه متصرفین ساختمان را آسان میکند.
2. اجازه میدهد اتش نشانان به راحتی وارد محیط حریق شده و به کانون حریق جهت اطفاء دسترسی داشته باشند.
3 .از به وجود آمدن حالت قارچی شکل دود جلو گیری میکند.
4 .از به وجود آمدن پدیده شعله ناگهانی ( فلش اور) جلو گیری میکند .
5. مصرف مواد اطفایی کاهش می یابد.
6.دید داخل محل حریق را افزایش می دهد.
7 .خسارت ناشی از دود و حرارت را کنترل میکند
8 .از پدیده برگشت شعله(بک درفت) جلو گیری میکند.
9 .دمای داخلی کاهش می یابد.
10. صدمه به مکانیزم بدن انسان و آتش نشانان توسط دود و محصولات حریق را به حداقل می رساند.
 برسی حالت قارچی شدن؟
اثر قارچی شدن دود و حرارت در داخل یک ساختمان بدون منفذ سبب میشود که تمام ساختمان پر از گازهای گرم و قابل احتراق شده و به حالت متراکم و سپس تبدیل به شعله شود،در حالت قارچی شدن ممکن است پدیده فلش اور پیش آید،یعنی گازهای داغ متراکم در داخل اتاق و قسمت بالا به طور ناگهانی مشتعل شوند.
حالت قارچی شدن ممکن است صحنه را برای پدیده برگشت شعله آماده سازد،این عمل وقتی صورت میگیرد که اکسیژن به نحوی در منطقه ای که گازهای متراکم به صورت فشرده قرار دارند برسد،وقتی که هوا بتواند وارد مناطق محدود و مسدود شود گازهای داخل این محدوده به طور ناگهانی مشتعل خواهد شد و انفجار صورت میگیرد.
تهویه ناقص محل اتش سوزی باعث بوجود آمدن حالت قارچی شکل می شود.
بررسی پدیده فلش اور؟
در سالهای اخیر توجه زیادی بر پدیده ای به عنوان شعله ناگهانی شده است،در این حالت حرارت حاصل از حریق های در حال توسعه و یا یک منبع انرژی تشعشعی ممکن است به ترتیب سبب ایجاد حرارت در سقف ها و دیواره ها گردد،به این طریق مواد به کار رفته در این قسمتها تجزیه شده ودر نتیجه گازهای حاصل از تجزیه در محیط پخش می گردند.
بعضی از این گازها قابل اشتعال  بوده و با هوا تشکیل یک مخلوط قابل اشتعال یا انفجار را داده ودر حضور یک منبع اتش زنه تمام مخلوط بطور آنی و یکباره مشتعل و منفجر می شود که این پدیده را فلش اور می نامند .
 بررسی پدیده بک درفت؟
در محیط های بسته در صورت بروز حریق اکسیژن مصرف شده و درصد آن کاهش می یابد هر چند این عمل نمی تواند نقطه اتکایی اطفاء خود به خود حریق باشد چون احتراق در صورت کمبود اکسیژن به صورت ناقص صورت میگیرد ،ولی بایستی توجه داشت که در این حالت مقدار زیادی از گازهای قابل اشتعال تولید میگردد که در صورت باز نمودن غیر عمدی راههای ورودی و یا تهویه نا مناسب احتمال انفجار وجود دارد این پدیده به بک درفت و یا برگشت شعله شهرت دارد.
در بیشتر مواقع علائم به وجود آمدن این وضعیت را میتوان از دود و یا سبز مایل به زرد که در حال خروج از اطراف پنجره ها بیرون می آید تشخیص داد و همچنین درب های سرخ شده و رنگ درب ها بلند می شود و قسمت بالایی درب بیشترین سرخ شدگی و حرارت را دارد.
www.saveh125.ir
 پدیده انفجار دود ؟
بر اثر ناقص سوزی مواد،مقادیر زیادی دود و گازهای قابل اشتعال با وزن های مولکولی متفاوت تولید می شود بدیهی است دود هایی که وزن مولکولی سبکتری دارند در سطح و دود هایی که دارای وزن مولکولی سنگین تری هستند پایین تر قرار گیرند ،این عمل سبب جذب رطوبت هوا گردیده و دود سفید رنگی تولید می شود که این دود سفید رنگ می تواند منفجر شود و پدیده انفجار دود را به وجود آورد .
مهمترین شاخص این نوع دود ها خنک بودن آنها است که پس از چند دقیقه رنگ این دود مایل به زرد و قهوه ای روشن می شود ،اگر این دود به یک منبع حرارتی برخورد کند در حضور اکسیژن کافی باعث انفجار می گردد.

ادامه مطلب را نیز مطالعه کنید...

 

تاریخچه پیشرفت فومهای اطفاء حریق:

• در سال 1877 فوم شیمیائی برای اولین بار توسط دانشمندان انگلیسی اختراع گردید .

• در سال 1904 اولین موفقیت استفاده از فوم شیمیائی  در اطفاء حریق یک مخزن نفت با قطر یازده متردر کشور روسیه بود. این فوم از مخلوط کردن مقدار زیادی از دو ماده شیمیائی به وجود آمده بود .
• در سال 1914 دانشمندان اتریشی فومی تولید کردند که از مخلوط پودر در داخل آب وبا سرعت بالا بوجود می آمد .

• درسال 1920 کنستانتره فوم پروتئینی برای اولین بار تولید گردید همراه با طراحی وسیله ای برای تولید وارائه دادن اولین فوم مکانیکی .

• درسال 1930 پیشرفت سریع فومهای شیمیائی با مشخصه الکلی همراه بود .معنی کــلی از مــکش وتنـاسب مـیزان توسعه برای سیستمهای فومهای مـکانیکی همان اندازه ای است که ما از آنها اطلاع داریم . در همان زمان کار تجربی بر روی انواع ترکیبات کنستانتره فوم آغاز گردید .

• در سال 1940 توسعه کنستانتره فومهای پروتئینه %3 که فضا و وزن کمتری را با توجه به میزان کارائی آن نسبت به کنستانتره های فوم %6 دارند .

• در سال 1950 می توانستند فومهای ، کم، متوسط و پرتوسعه تولید نمایند و همچنین موفق به تولید سنتزهای جداگانه کنسانتره فـوم ونیز اولین تـوسعه کنستانتره های فوم مکانیکی مقاوم در برابر مایعات قابل امتزاج با آب.

• در سال  1960توسعه بیشتر کنسانتره فومهای فلورو پروتئین و   AFFF (فوم به فوم فیلم آبدار ), همچنین توسعه بهتر فومهای مقاوم الکلی صورت گرفت.

• در سال 1970 توسعه بیشتر کنسانتره فومهای مقاوم الکلی برای تولید فومهای چند منظوره کــــه استفاده آن بصورت %3 جهت مایعات هیدروکربنی و %6 روی مایعات قابل امتـــــــــــزاج  با آب است ."Hazmat" پیشرفت فومها برای سرکوب کردن بخارات ناشی از مواد خطرناک صورت گرفت.

• در سال 1980 پیشرفت کنستانتره های فوم مقاوم الکلی در تولید AFFF ـ AR (AFFF مقاوم الکلی ).پیشرفت فومهای فلور پروتئین FFFP (فوم فیلمی فلور پروتئین )وکنستانتره های فوم چند منظوره FFFP-AR (FFFP مقاوم الکلی )

• در سال 1990 پیشرفت نمونه ای از کنستانره های فوم مقاوم الکلی که بتوان از آن بصورت3% روی مایعات هیدروکربنی ومایعات قابل امتزاج با آب استفاده نمود. معرفی کنستاره فوم جهت اطفاء مواد قابل اشتعال کلاس A .

آنچه که آتش نشانان باید بدانند

اتش نشانان طبق استاندارد باید لباس اتش نشانی را در یک دقیقه بپوشند،بخاطر داشته باشید که هر قسمت باید در جای خودش قرار گیرد تا بیشترین محافظت را ایجاد کند.

لباس  عملیاتی اتش نشانی همیشه باید تمیز نگهداری شود، تا بیشترین محافظت را به عمل آورد،فراموش نکنید لباس کثیف نشانه بی توجهی است نه تجربه.

لباس عملیاتی را درون خودروی اتش نشانی در حال حرکت به سمت محل حادثه به تن نکنید،لباس را پیش از سوار شدن و یا پس از رسیدن در صحنه به تن کنید.

بعد از عملیات در مکان توانبخشی تا جایی که می توانید از تجهیزات حفاظت فردی خود کم کنید،این کار به شما کمک می کند که سریعا خنک شوید.

پیش از استفاده از تجهیزات حفاظت فردی در محل اتش سوزی از خشک بودن آن مطمئن شوید .
در صورتی که لباس خیس باشد آبی که در استر جمع شده یا خیس بودن لباس ،تبدیل به بخار داغی میشود که می تواند منجر به بروز سوختگی شود.

محیط های دود آلود و فضاهای کم اکسیژن،همیشه خطرناک و مرگبار هستند.پس همیشه از دستگاه تنفسی استفاده کنید.

بهترین روش تنفس بصورت کنترل شده در زمان استفاده از دستگاه تنفسی بصورت دم از طریق بینی و بازدم از طریق دهان.
این کار به زمان استفاده از دستگاه می افزاید.

  پوشیدن لباس حفاظت فردی به ترتیب؛
چکمه و شلوار
اورکت
کلاه و یقه اورکت
دستکش

در آوردن لباس حفاظت فردی به ترتیب:
دستکش
باز کردن یقه اور
کلاه
اورکت
شلوار و چکمه

انواع رله :

انواع رله :

1ـ رله مدار باز       OPEN CIRCUIT RELAY

2ـ رله مدار بسته      CLOSED CIRCUIT RELAY

3ـ رله رفت و برگشتی   SHUTTLE RELAY

 رله مدار باز :

در رله باز از منبع آب توسط یک پمپ قوی به داخل حوضچه ای منتقل واتومبیلهای آتش نشانی از حوضچه مزبور توسط پمپ آبگیری و آب را به محل حریق منتقل می نمایند .

دراین رله پمپ اول در شکل مشخص شده قویترین پمپها هستند .

رله مدار بسته :

در حریقهایی که ازدحام جمعیت وجودداشته و نیز فاصله منبع آب تا محل حریق زیاد نمی باشد از رله مدار بسته استفاده می نمایند . در رله مدار بسته توجه به نکات زیر الزامیست .

1ـ فاصله پمپ اول ودوم دو بند کمتر از فاصله بین پمپهای بعدی می باشد . زیرا مقداری از فشار پمپ اول صرف کشیدن آب از منبع آب می شود .

2ـ در پمپ اول فشار ورودی آب داخل پمپ نباید از 2 اتسمفر کمتر شود .

3ـ در خروجیهای پمپ ها باید نقطه فشار ( duty point ) را در همه پمپها رعایت کرد .

4ـ در رله سری جهت خروج هوای پمپ بهتر است در هنگام ورود آب به پمپ یکی از خروجی ها باز باشد که هوا آن خارج شود و به محض خروج آب از آن خروجی مزبور بسته و خروجی مربوط به پمپ بعدی باز شود.

5ـ در رله سری سالمترین پمپ با بازدهی بالا در اول جهت آبگیری (base pump)  قرار گیرد .

«نقطه مطلوب پمپ یا حد معلوم duty point »

مناسبترین فشار جهت بالاترین حد آبدهی پمپ که برای مثال جهت پمپ های R165 ، یا زیگلر 4800 ، 8 بار فشار است و برای R280 ، R600 و گودایوا 6500 10 بار فشار است .

رله رفت و برگشتی :در حریقهایی که فاصله از منابع آبگیری از محل حریق زیاد می باشد از رله رفت و برگشت استفاده می شود . در رله رفت و برگشت توجه به نکات زیر الزامیست :

1ـ سالمترین پمپ با بازدهی بالا و حجیم بودن منبع آب در محل حریق درگیر می شود و بقیه پمپها به صورت رفت و برگشتی به آن آبرسانی می نمایند.

2ـ در رله رفت و برگشتی می توان به صورت ترمینال نیز عمل کرد بدین صورت که خودروهای تانکردار آتش نشانی آب منابع خودرا در یک خودرو با گنجایش بالا از نظر مخزن آب تخلیه کرده و از آن اتومبیل جهت آبدهی به خودرو تانکردار درگیر در محل حریق ا ستفاده می گردد که در شکل مشخص می باشد.

3ـ در صورت آبگیری ازتانکر که فاقد پمپ است جهت خودرو تانکردار درگیر در محل حریق بهتر است از لوله خرطومی استفاده شود زیرا فشار در ورودی پمپ کمتر از 2 اتمسفر است و لوله نواری جمع می شود .

4ـ جهت آبدهی به پمپ درگیر از دو راهی به ورودی 4 اینچ پمپ استفاده گردد.

5ـ در رله سری بهتر است خودروهای آتش نشانی در یک سمت خیابان قرار گیرند و لوله های انتقال آب از کنار جدول خیابان عبور داده شوند تا اولاً مسیر جهت تردد خودروهای عبوری باز و ثانیاً از تردد خودروهای عبوری از روی لوله ها جلوگیری شود .

6ـ بهتر است در تمامی موارد آبرسانی از لوله های 5/2 اینچ به جای 5/1 اینچ استفاده گردد زیرا استهلاک در لوله 5/2 اینچ کمتر است.

آنچه که آتش نشانان باید بدانند 2

یکی از علل عمده مرگ اتش نشانان ،تصادفات رانندگی وسایل نقلیه آنان،در حین ماموریت می باشد.

یک تیم اتش نشانی باید حداقل دو عضو داشته باشد.

اتش نشانان باید در منطقه توان بخشی استراحت کنند و اب از دست رفته بدن خود را تامین کنند.

در اوایل ICS ها برای هماهنگی در عملیات اطفاء حریق وسیع،خصوصا در بیابان ها مورد استفاده واقع می شد.

سیتم مدیریت IMS می تواند در اداره حوادث اضطراری ،که چندین گروه کاری در آن ،شرکت دارند ماثر باشند.

مسئول روابط عمومی،مسئول ارائه اطلاعات لازم به رسانه های ارتباط جمعی می باشد.

  فرمانده جدید عملیات، قبل از قبول کردن مسئولیت عملیات و هدایت آن، باید گزارش کامل فعالیت های صورت گرفته را دریافت کند.

محل های با احتمال خطر پایین شامل دفاتر کار ،مسجدها و کلاس های درس می باشند.

  آشپزخانه ها،مغازه های کارگاه های چوبی و کارگاه های تعمیر اتومبیل در زمره محل های با خطر بالا ،قرار دارند.

پارکینگ های اتومبیل ،سالن های انتظار هتلها و نمایشگاه های اتومبیل ،در زمره محل های با احتمال خطر معمولی ، طبقه بندی می شوند.

در یک سیستم گاز رسانی شهری ، معمولا یک علم و یک رگلاتور در خارج ساختمان برای کم کردن فشار گاز،و یک کنتور گاز در داخل ساختمان،با یک شیر قطع و وصل وجود دارد.

برای استفاده از یک الگوی جستجو در جهت عقربه های ساعت ،هنگام ورود به محل ،از سمت چپ خود در امتداد دیوار حرکت کنید تا به در ورودی برسید.در گوشه دیوارها به راست بچرخید.

در ساختمانهای بزرگ ،درب ها باید بعد از جستجوی اتاق ها علامت گذاری شوند.

دستگاه تصویر برداری حرارتی جهت شناسایی ،افراد بیهوش از پشت دیوار و همچنین شناسایی اتش های پنهان کار برد دارد.

یک نردبان هوایی محکمتر و ایمن تر از نردبان زمینی است.

حالت قارچی ،زمانی رخ می دهد که ،حرکت دود و گازهای داغ در زمان بالا رفتن به یک مانع افقی نظیر سقف برخورد کنند،در این موقع مانند قارچ یا فواره ،به طرفین و پایین ،حرکت می کنند.

رنگ،موقعیت و حجم دود میتواند،علائمی با ارزشی برای ارزیابی حریق باشد.

برای شکستن پنجره ای در طبقات بالاتر باید اتش نشانان نردبان خود را در کنار پنجره قرار دهند و برای ضربه زدن بالاتر از پنجره مستقر گردانند

ارزیابی ریسک حریق

ارزیابی ریسک حریق

محمود بشیری نسب، دانشگاه علامه طباطبایی

به نقل از پایگاه پیام ایمنی

چکیده

به منظور حصول اطمینان از ایمن بودن شرایط، پایش مستمر محیط کار جهت شناسایی و تجزیه و تحلیل خطرات و ارزیابی و مدیریت ریسک این خطرات ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

حریق به عنوان یکی از خطرات عمده در محیط های کاری، از اهمیت خاصی در این تجزیه و تحلیل ها برخوردار است؛ از این رو علاوه بر استفاده از روش های عمومی، تکنیک های خاصی به منظور شناسایی و تجزیه و تحلیل خطرات و ارزیابی و مدیریت ریسک های حریق ابداع شده است. این تکنیک ها و روش ها که به طور معمول در قالب طرح های «ارزیابی ریسک حریق» به کار می روند، گستره وسیعی از بازدیدهای دوره ای با استفاده از چک لیست تا شبیه سازی توسط نرم افزارهای مهندسی حریق را در بر می‌گیرند.  

با توجه به ماهیت فعالیت ها و تنوع مواد و کالاها، بهره گیری از روش های مناسب برای ارزیابی ریسک حریق های احتمالی، از اهمیت بسزایی برخوردار است.

  در این مقاله ضمن مرور اجمالی مفاهیم فرایند ارزیابی ریسک حریق، روش پیشنهادی ASTM¹ جهت استفاده از سناریو در ارزیابی ریسک حریق مورد بررسی قرار می‌گیرد.

سناریوی حریق شرح مفصلی از شرایط مرتبط با شروع یا گسترش یک حریق است که شامل یک یا چند مرحله قبل از شروع احتراق تا رسیدن به اشتعال کامل می‌باشد. به این ترتیب با استفاده از ساختار سناریو می توان اقدامات کنترلی و پیشگیرانه را در هر کدام از مراحل شروع تا گسترش حریق لحاظ نمود.

1- مقدمه

همه ساله خسارت های مالی، جانی و زیست محیطی فراوانی در اثر وقوع حریق بر سازمان های مختلف تحمیل می‌گردد. پیشرفت علم و تکنولوژی، تغییر در فرآیند ها و روش های تولید، استفاده روز افزون از مواد شیمیایی گوناگون و به طور خلاصه تغییرات عمده در سبک زندگی و کار، تدابیر جدی‌تر و اثر بخش‌تر را به منظور آمادگی و مقابله با حریق و اثرات ناشی از آن می‌طلبد. برخورداری از تجهیزات پیشرفته ایمنی و آ‎تش نشانی به تنهایی جوابگوی نیازها نیست و بهره گیری از یک برنامه جامع جهت شناسایی پتانسیل‌های حریق و ارایه راهکارهایی به منظور مواجهه با حوادث مربوط به آن ضرورتی انکارناپذیر است.

ارزیابی ریسک حریق با شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک های مرتبط با آنها در نهایت به تدوین برنامه‌ای جهت پیشگیری از وقوع حریق و نیز مقابله با حریق های احتمالی جهت کاهش اثرات آنها می‌پردازد.

امروزه روش های مختلفی به منظور ارزیابی ریسک حریق به کار برده می‌شود. این روش ها دربردارنده دامنه وسیعی از روش های کاملا کیفی تا تکنیک های کمی می‌باشند که اساس آنها بهره‌گیری از روابط ریاضی می‌باشد. در روش های بینابینی، از سیستم های شاخص‌دهی و امتیازدهی استفاده شده و ارزیابی به صورت نیمه‌کمی انجام می‌گیرد.

استفاده از ساختار سناریو روشی است که برای ارزیابی ریسک حریق در ASTM مورد تاکید قرارگرفته است.

2- مفاهیم اولیه

خطر: به شرایطی اطلاق می‌شود که دارای پتانسیل آسیب و صدمه به افراد، خسارت به دارایی ها و از بین بردن مواد یا کاهش کارایی در اجرای یک عمل از پیش تعیین شده باشد.

شدت خطر²: عبارتست از یک توصیف طبقه‌بندی شده از سطـــح خطرات براسـاس پتانسیل واقعی یا مشاهده شده آنها درایجاد جراحت، صدمه و یا آسیب.

احتمال خطر: عبارتست از امکان‌ بروز شرایط خاص در یک وضعیت معین.

حادثه: واقعه‌ای برنامه‌ریزی نشده و گاهی صدمه آفرین یا خسارت رسان که انجام، پیشرفت یا ادامه طبیعی فعالیت ها را مختل می‌کند و همواره در اثر اعمال یا شرایط ناایمن و یا ترکیبی از آنها به وقوع می‌پیوندد.

ریسک: عبارتست از امکان وقوع حادثه بر حسب احتمال وقوع و شدت آن

ایمنی: میزان یا درجه فرار از خطر.

3- فرایند ارزیابی ریسک حریق

ارزیابی ریسک حریق فرایندی سیستماتیک جهت شناسایی و ارزیابی خطرات حریق (با توجه به احتمال وقوع و پیامدهای احتمالی) و تعیین اولویت های عملیاتی به منظور پیشگیری از وقوع حریق و مواجهه با حوادث ناشی از آن است.

فرایند ارزیابی ریسک حریق را می‌توان در 5 مرحله اصلی خلاصه کرد.

ادامه مطلب را مطالعه نمایید...

 

تانک خاموش کننده!!!!!!

این خودروی آتش نشانی ترکیبی از شاسی یک تانک قدیمی روسی و دو دستگاه موتور جنگنده میگ 21 است که از نیروی موتور جت برای پاشیدن آب استفاده می شود. این خودروی جالب آتش نشان توسط مجارستانی ها ساخته شده و در جریان آتش سوزی چاه های نفت کویت در سال 1991 میلادی نیز با موفقیت استفاده شد

با ارسال نظر در ادامه فعالیت سایت کمک کنید

استراتژی‌های تهویه دود

استراتژی‌های تهویه دود

تهویه در عملیات اطفای حریق یک روش اصولی و برنامه‌ریزی شده به منظور هدایت دود، گرما و گازهای حریق به بیرون از ساختمان می‌باشد. فرد آتش‌نشان باید با توجه به اهداف مورد نظر اقدام به عملیات دودبری در حریق نماید. اگر بدون دلیل پنجره‌ها، درها و دریچه‌های سقف در ساختمان آتش‌گرفته، باز شوند ممکن است نه تنها کمکی به عملیات اطفای حریق نکند بلکه آتش‌سوزی وسیع‌تر گردد. هدف از دودبری¹ موارد ذیل می‌باشد:

• نجات جان انسان‌ها
• کمک به پیشروی شلنگ آتش‌نشانی
• جلوگیری از وقوع انفجار و کاهش اثرات آن
• محدود ساختن گسترش حریق.

دودبری برای نجات انسان‌ها

هنگامی که حریق در طبقه پایین ساختمان چند طبقه رخ می‌دهد گاهی آتش‌نشان‌ها از طریق راهروهای داخلی با آن مقابله می‌کنند. با پیشروی شلنگ آتش‌نشانی در داخل ساختمان گازهای گرم و دود حاصله از طریق پله‌ها در طبقه فوقانی ساختمان جمع می‌شوند و جان افراد را در معرض خطر قرار می‌دهند. عمل تهویه از طریق دودبر واقع در طبقه فوقانی ساختمان سبب می‌شود که از انباشتگی دود کشنده که ناشی از حریق در طبقات پایین است، جلوگیری شود.

دودبری برای خاموش کردن حریق

دودبری کانون حریق برای افزایش قابلیت دید افراد آتش‌نشان لازم است؛ همچنین برای اینکه بتوانند با شلنگ آتش‌نشانی به محل حریق نزدیک شوند و آب را در مرکز حریق هدایت کنند. دید کم که در اثر تراکم زیاد دود ایجاد می‌شود و همچنین گرمای بسیار زیاد حریق مانعی برای نزدیک شدن آتش‌نشانان و اطفای حریق می‌باشد. باز کردن درها و پنجره‌ها در طرف مقابل محل حریق این اجازه را به آتش‌نشانان می‌دهد که سریعا به کانون آتش‌نزدیک شوند و آن را خاموش کنند. عملیات دودبری باید همراه با پیشروی شلنگ آتش‌نشانی و با برنامه زمانی مشخص صورت گیرد. اگر دودبری قبل از آنکه تیم پیشروی آماده باشند صورت گیرد، ممکن است حریق گسترش یابد و افراد آتش‌نشان که در جستجوی ساکنین هستند در اثر شعله حریق و گرما دچار سوختگی شوند.

دودبری برای جلوگیری از انفجار

دودبری می‌تواند از انفجار دود جلوگیری کند یا اثر موج فشار حاصل از انفجارهای دیگر را کاهش دهد. انفجار دود، گاز و همچنین انفجار ابر بخار منبسط شده مایع جوشان² (حاصل از قوطی‌های اسپری رنگ، سیلندرهای پروپان و بسیاری دیگر از قوطی‌های اسپری) معمولا در حریق‌های مراکز خرید و فروشگاه‌های بزرگ رخ می‌دهند. در اثر انفجار گاهی اوقات شیشه پنجره و چارچوب آن به طرف صورت آتش‌نشانان پرتاب می‌شود. هدف از دودبری، آزاد شدن گازهای انفجار قبل از انباشته شدن آنها و همچنین هدایت موج انفجار در جهت‌های ایمن می‌باشد. در این رابطه باز شدن به موقع پنجره‌ها یا دودبرهای واقع در سقف توسط آتش‌نشانان در هنگام حریق مراکز خرید و فروشگاه‌های بزرگ بسیار موثر است. اگر در یک فروشگاه آتش گرفته، اولین دریچه باز، پنجره یا دودبر سقف باشد و یک انفجار رخ دهد، گازهای منبسط شده و موج انفجار به طرف بالا و به سمت آن هدایت می‌شوند، بدون آنکه طرف درب ورودی یعنی جایی که آتش‌نشانان مشغول خاموش کردن حریق هستند دچار تهدید شود. تهویه دود در قسمت عقب این‌گونه فروشگاه‌ها هنگامی که حریق در قسمت جلوی فروشگاه رخ داده معمولا موثر نمی‌باشد. زیرا دیوارها و مواد موجود در فروشگاه اغلب قسمت‌های جلو و عقب فروشگاه را جدا می‌سازند. در این‌گونه موارد اگر دودبری از طریق سقف امکان‌پذیر نباشد، پنجره‌ها و درب‌های قسمت جلوی فروشگاه باید باز شوند. آتش‌نشانان باید در محلی ایمن در کنار پنجره‌های بزرگ قرار گیرند. پس از اینکه تهویه از جلو و از طریق پنجره‌های جلو صورت گرفت و گازهای گرم خارج شدند ممکن است اشتعال یا انفجار صورت گیرد. لذا شلنگ باید به‌سرعت به سمت داخل فروشگاه هدایت شود. وقتی که آتش‌نشانان به داخل فروشگاهی پیشروی می‌کنند که دودبری در سقف و عقب فروشگاه موثر نیست، باید به خاطر داشته باشند که درحال وارد شدن به یک بشکه تفنگ‌های پرشده هستند. بدیهی است اگر انفجاری رخ دهد آنها تحت تاثیر کامل شعله و موج انفجار قرار می‌گیرند.

دودبری برای کنترل گسترش حریق

یکی از جدی‌ترین مسایل مربوط به گسترش آتش، فضای پنهان بام است. این ناحیه که در زیر بام و بالای سقف محل است ممکن است به صورت افقی در بین چندین فروشگاه و یا چندین خانه در یک ردیف امتداد یابد. اگر حریق از طریق سقف بالای سر ساکنین و یا به صورت عمدی از بالای بام (مثلا با سوراخ کردن بام و ریختن مایع قابل اشتعال) به این ناحیه وارد شود، امکان گسترش سریع آن وجود دارد. به طوری که حریق و دود حاصل از آن به طور افقی به دورترین نقطه در فضای پنهان گسترش می‌یابد. به منظور کنترل گسترش حریق و دود در داخل این فضا باید روزنه‌ای برای تهویه در روی بام درست در بالای‌سر محل اصلی حریق و یا نزدیک به آن (تا آنجایی که ایمنی افراد در معرض خطر نباشد) ایجاد شود. هنگامی که این کار توسط آتش‌نشانان صورت می‌گیرد یک جریان گرمایی به طرف بالا ایجاد می‌شود و باعث می‌شود که شعله و دود موجود در این فضا به بیرون کشیده شود. بدین صورت جریان قارچی حریق و دود برعکس می‌شود؛ یعنی به جای گسترش افقی، از طریق روزنه تهویه از فضای پنهان بام خارج می‌گردد. این تهویه به آتش‌نشانان اجازه داده که وارد فروشگاه شوند و حریق را خاموش کنند.

نتیجه‌گیری

1- آتش‌نشانان باید در رابطه با چگونگی عملیات دودبری از آموزش‌های کافی و مناسب برخوردار شوند.

2- آتش‌نشانان باید آگاه شوند که چرا؟ چه موقع؟ و کجا؟ باید عملیات تهویه در ساختمان آتش گرفته را انجام دهند.

3- سرپرست آتش‌نشان‌ها لازم است که به هنگام حریق بر عملیات دودبری نظارت کافی داشته باشد.

لباس نسوز و شیمیایی ضد حریق

 جنس و چگونگی ساخت لباس نسوز

 یکی از موادی که در تهیه لباس نسوز به کار می رود آزبست (پنبه نسوزASBEST) می باشد که مقاومت زیادی در برابر آتش دارد. آزبست ترکیبی از سیلیکات های معدنی مانند سیلیکات منگنز و سیلیکات آهن با ترکیبات پیچیده الیافی و کریستالی می باشد.

لایه بیرونی و پوشش روی لباس نسوز از جنس کولار آلومینیومی است و این خاصیت آئینه بودن آن پرتوها و تشعشعات حرارتی را منعکس و حرارت را جذب نمی نماید.

انواع لباس نسوز

 الف : محافظ در برابر شعله :

با آن می توان مستقیم وارد شعله شد و معمولا سه لایه هستند. وزن آن بین 7 تا 12 کیلوگرم بوده و در محیط هایی که آتش حدود  c ˚815  حرارت دارد می توان از آن استفاده کرد.

 ب : محافظ در برابر حرارت :  :

این نوع لباس در اماکن پرحرارت و معمولاً توسط کارگرانی که در قسمت کوره های مراکز صنعتی کار می کنند استفاده می شود. این لباس ها معمولاٌ  از چندین لایه از جنس آزبست با رویه آلومینیومی ساخته شده است.

خصوصیات فرد استفاده کننده از لباس نسوز

1.      آتش نشان حرفه ای باشد.  :

2.      از نظر روحی ، روانی و جسمی سالم باشد.

3.      لباس زیر شخص استفاده کننده پلاستیکی نباشد و از جنس عایق مانند نخ باشد.

4.      در صورت بروز هرگونه ناراحتی ناشی از حرارت، سریعاً محل را ترک نماید.

5.      حتی المقدور از لباس نسوز در فضای باز استفاده شود.

6.   به تعداد نفراتی که در عملیات لباس نسوز پوشیده اند، به همان تعداد نفرات دیگر لباس پوشیده و در خارج از محیط آتش سوزی آماده باشند.  :

7.      چنانچه لباس نسوز در عملیات پاره شد باید سریعاً محل را ترک و لباس را تعویض کرد.

لباسهای نسوز از نظر شکل به 2 شکل دو تکه و یک تکه وجود دارند که بلوز بعضی از مدلهای آنها دارای محلی برای بستن دستگاه تنفسی هوای فشرده می باشند.

لباس های نسوزی که در آتش نشانی مورد استفاده قرار می گیرد، معمولاً شامل بلوز، شلوار ، دستکش، چکمه و کلاه با نقاب شیشه ای ضخیم می باشد.

 

چگونگی ورود به محل حریق با لباس نسوز

 جهت خنک کردن فرد آتش نشان با لباس نسوز نباید از آب استفاده کرد، چون بر اثر حرارت آب بخار و از طریق درزهای لباس وارد لباس می باش. ولی می توان بصورت مهپاش جهت خنک کردن محیط و مسیر ورود آتش نشان استفاده نمود.  :

بدلیل عدم دید کافی و ناآشنایی با محل نباید با لباس نسوز وارد فضای بسته گشت . در عملیات باید 2 نفر لباس نسوز پوشیده تا اگر برای نفر اول مشکلی پیش آمد نفر دوم او را کمک کند.

لباسهای نسوز باید بعد از هر عملیات مورد بازدید قرار گیرد و در صورت نیاز با آب و موا شوینده شسته شده و خشک گردد. از سالم بودن لباس اطمینان حاصل و آن را در جای مخصوص قرار داده و برای عملیات بعدی آماده نگه می داریم.

 لباسهای محافظ در برابر مواد شیمیایی  :

 این لباسها مقاوم در برابر مواد شیمیایی می باشند و از جنسهای مختلفی چون *PVC، *پارچه پلی امید با پوشش 2لایه از جنس بوتیل و با لایه بیرونی از جنس ویتون ، * مجموعه از مواد پلیمری که باعث مقاومت پارچه می شود ، * مواد پلاستیکی و مواد عالی پلیمری تهیه شده اند که بعضاً مجهز به سیستم تحویه هوا می باشند و در مدلهای مخلف ذیل موجود می باشند:

·        لباس شیمیائی ترل کِم 1000

·        لباس شیمیائی ترل کم سوپر

·        لباس شیمیائی ترل کم فوق سوپر  :

·        لباس شیمیائی ترل کم مدل VPS

·        لباس شیمیائی مدل TLUبا کاربرد محدود  :

·        لباس شیمیایی ترل کم مدل HPS

·        لباسهای حفاظتی شیمیائی مجهز به سیستم جریان هوا

·        لباس ترکیبی منعکس کننده حرارت و مقاوم در برابر مواد شیمیایی

 محافظت کننده سر و صورت

این محافظت کننده از جنس 100% نومکس دولایه می باشد و مانعی برای دید شخص استفاده کننده بوجود نمی آورد.

چکمه های مقاوم در برابر مواد شیمیائی

این نوع چکمه ها دارای استاندارد ایمنی EN 145  بوده و از جنس پولی یورتان برای حد اکثر حفاظت ساخته شده و صد جرقه و آنتی استاتیک می باشد.

 دستکش های محافظ در برابر مواد شیمیائی  :

این دستکش ها چند منظوره بوده و در مقابل مواد شیمیائی جامد، مایع و گاز دستها را محافظت می کند. لایه بیرونی آن از جنس PVC  و آستر داخلی آن از جنس کتان با کیفیت زیاد ساخته شده است و در برابر عوامل فیزیکی مانند خراشیدگی و سائیدگی مقاوم بوده و طول آن 35 سانتی متر است.

لباس های محافظ در برابر تشعشعات رادیو اکتیو   :

در طبیعت و در شرایط معمولی موادی یافت می شود که از اتم های آنها پرتوهائی ساطع می شود. این مواد را رادیو اکتیو یا پرتو زا گویند. این ذرات به سه گونۀ آلفا α، بتا βو گاما γمی باشند.

یک ورقه کاغذ می تواند ذره آلفا و یک ورقۀ آلومینیومی به قطر 3 میلی متر می تواند ذرۀ بتا و یک جدار سربی به قطر 7 سانتیمتر می تواند باعث توقف پرتو گاما گردد.

وسایل و لباس های حفاظت انفرادی :

1.      حفاظت بدن :

هنگام کار با مواد پرتوزا بر حسب مورد استفاده از روپوش های پارچه ای ساده ، لباس های مخصوص حفاظتی کامل و روپوش های آزمایشگاهی بر حسب نوع کار و محیط کار و عملیات متفاوت و متنوع می باشد.

این روپوش ها می توانند از جنس پارچه های معمولی و روشن و بعضاً پلاستیکی ضد اسید و نسوز باشد.خاطرات یک اتش نش

2.      حفاظت پاها ::

جهت جلوگیری از انتشار آلودگی از محل کار و عملیات به سایر نقاط و همچنین حفظ و نگهداری پاها استفاده از کفش های مناسب لازم می باشد. این کفشها باید ساده و سفید رنگ و قابل رفع آبودگی باشد، کف این کفشها باید لاستیکی و یا پلاستیکی بدون شیار باشد تا ذرات آلوده لابلای شیارها قرار نگیرد. در آزمایشگاه های مواد پرتوزا باید جورابها تعویض و جوراب سفید آزمایشگاهی پوشیده شود. پس از کار و عملیات باید کفش ، لباس و دستها با دستگاه های کنترل آلودگی پرتویابی شود و در صورت اطمینان از پاک بودن آنها محل را ترک کرد.

3.      حفاظت دست ها ::

بر حسب نوع کار و مواد آلاینده مجموعه ای از دستکش های آزمایشگاهی وجود دارد.

4.      حفاظت دهان و بینی :

یکی از مسیرهای آلودگی داخلی که از اهمین خاصی برخوردار است عبور مواد پرتوزای معلق در هوا یا گاز و بخارات آلوده از طریق دهان و بینی به مجاری تنفسی از جمله ریه ها می باشند که اختلالات ناشی از آن بسیار زیاد است.

برای حفاظت بر حسب شرایط محیط و چگونگی توزیع و پراکندگی ذرات گرد و غبار آلوده و یا گازها و بخارات رادیواکتیو و ابعاد ذرات تشکیل دهنده آنها از فیلتر و ماسک های مختلف استفاده می شود.

این نوع ماسک ها از نوع ساده کاغذی شروع و به ماسک های تمام صورت مجهز به کپسول اکسیژن کاملاً آب بندی شده، منتهی می شوند.:

5.      حفاظت چشم و موی سر ::

در بعضی از محل های کار و عملیات احتمال قطره های محلول مواد پرتوزا بر روی صورت و چشم وجود دارد. حفاظت چشم توسط عینک های مناسب ضروری می باشد که با توجه به شرایط کار و محلول های رادیواکسستیو متنوع می باشند.

در مکانهایی که احتمال گرد و غبار آلوده و یا محلول های رادیو اکتیو وجود دارد برای جلوگیری از آلودگی موهای سر باید از کلاه های پارچه ای و پلاستیکی مناسب استفاده کرد .

انتخاب جایگزینی برای هالون جهت حفاظت حریق

انتخاب جایگزینی برای هالون جهت حفاظت از حریق در هواپیما

صمد فرحزادی/پیام ایمنی

1- مقدمه

اغلب حوادث آتش‌سوزی و انفجار ناشی از محصولات نفتی، مواد سلولزی (چوب و کاغذ) و پلیمرها می‌باشند. حریق مواد سلولزی به عنوان آتش کلاس A و فرآورده‌های مایعات نفتی به عنوان آتش کلاس  Bشناخته می‌شوند. حریق مواد پلیمری نیز می‌‌تواند خصوصیات کلاس A و یا B را با در نظر گرفتن وسعت ذوب شدن (در صورت وجود) از خود نشان دهد. همچنین آتش کلاس C شامل تجهیزات برقی و آتش کلاس D شامل فلزات قابل اشتعال می‌باشد.

بطور کلی پنج نوع حفاظت از حریق و انفجار در هواپیما کاربرد دارد:

1- Total flood fire extinguishment

2- Total flood fire suppression

3-Streaming fire extinguishment

4-Explosion suppression

5-Inertion against explosions and fires

در روش اول، مواد خاموش کننده در محیط بسته تخلیه می‏شوند و غلظت این مواد در محیط باعث متوقف شدن و یا خاموش شدن آتش می‌شود. در روش دوم معمولا از سامانه‌های ثابت نصب شده در محل استفاده می‏شود که بصورت دستی و یا خودکار پس از آشکار شدن آتش، مواد خاموش کننده را در محل تخلیه می‌نمایند.

در روش سوم مواد خاموش کننده مستقیما بر روی آتش و یا محل وجود آتش تخلیه می‌شود. در این نوع اطفا حریق معمولا از خاموش کننده‌های قابل حمل و یا چرخدار استفاده می‌گردد.

جهت اطفای حریق در هواپیماهای مسافربری معمولا از خاموش کننده‌های قابل حمل استفاده می‌گردد . اکثرا اطفا‏کننده‌های قابل حمل شامل هالون 1301 و CBrF₃ با کاربرد Total flood و هالون  1211و CBrC₁F₂ با کاربرد Streaming  مورد استفاده قرارمی‌گیرند. این موادشیمیایی که بدون پسماند هستند جهت اطفای کلاس‌هایA  و B و C بکار برده می‏شوند ولی برای کلاس D مناسب نیستند.

2- ملاحظات زیست محیطی

اگر چه در مقررات صنایع هوایی استفاده نوع خاصی از مواد خاموش‏کننده عنوان نشده، اما هالون انتخاب سازندگان صنایع هوایی بوده است. معذالک بر طبق پروتکل مونترآل، تولید هالون برای کلیه مصارف ممنوع اعلام شده است. اولین ملاحظات جهت انتخاب یک ماده شیمیایی جایگزین هالون، میزان تخریب لایه ازون¹ ، پتانسیل گرم‏کنندگی کره خاکی² و مدت زمان باقی ماندن در اتمسفر³ در نظر گرفته شده است.

3- ملاحظات شیمیایی

پذیرش ماده شیمیایی جایگزین هالون بستگی به شکل استفاده از آن دارد . بطور کلی ماده جایگزین نباید خطر جانی برای کارکنان ایجاد نماید. در محیطی که کارکنان و یا مسافران حضور دارند تاثیر مواد خاموش کننده و یا نشت این مواد به هیچ وجه نباید خطری برای افراد بوجود آورد.

4- انتخاب جایگزین

جایگزین‌های هالون می‌توانند هالوکربن‌ها، آب، کف، دی اکسیدکربن و مواد شیمیایی خشک که با ساختار هالون متفاوت هستند، باشند. هر نوع ماده جایگزین باید تاییدیه موسسه حفاظت از محیط آمریکا⁴ را بر طبق برنامه جدید جایگزینی هالون⁵ دارا باشد.

روشهای تهیه آب در شرایط سخت :

روشهای تهیه آب در شرایط سخت :

یکی از راحتترین راههای تهیه آب تعقیب رد پای جانوران است , مطمین باشید اگر در منطقه ای که شما هستید رد پای جانوران هست قطعا آب هم هست , شترها و اکثر جانوران در هنگام غروب آفتاب به سمت آب می روند.
روش دیگر تهیه آب این است که گودالی به ارتفاع ۴۰ سانتی متر در زمین حفر کنید ( این روش در شنهای روان چندان کار ساز نیست ) در ته گودال لیوان و یا کاسه ای قرار دهید سپس روی گودال را با ۱ تکه پلاستیک کاملا بپوشانید و دور تا دور گدال را با سنگ ریزه بپوشانید سپس یک سنگ بسیار کوچک در وسط پلاستیک قرار دهید به گونه ای که سنگ ریزه دقیقا از دید بالا در وسط لیوان قرار داشته باشد . از این طریق در اثر تابش و گرما , خاک رطوبت خود را از دست می دهد و بخار آب حاصل در برخورد با پلاستیک به شکل قطرات ریز درون لیوان می چکد, در این روش می توانید در هر ۶ ساعت نصف لیوان آب تهیه کنید .
روش دیگر تهیه آب استفاده از گیاهان کویری است . این گیاهان معمولا ریشه و ساقه پر آبی دارند .
در فاصله تپه های شنی و بوته زارها نیز می توانید آب بیابید .
در دریاچه های نمک معمولا در ۵۰ سانتی متری به آب نمک می رسید . می توانید با جوشاندن وسپس سرد کردن بخار آب به آب دست یابید.
در صورتی که هیچ روشی کار ساز نبود و تشنگی به شدت بر شما غالب گشته بود تکه ای از ریگ بیابان را در زیر زبان خود قرار دهید این روش باعث می شود بزاق های دهان شما ترشح شوند و از میزان تشنگی شما کاسته شود .
در کویر همیشه مقداری شکر همراه داشته باشید . اضافه کردن شکر به آبهای تلخ کویر مزه آب را عوض می کند و شرب آن را راحتتر مینماید .
فراموش نکنید آبی را که در کویر بدست می آورید هرگز بدون جوشاندن و یا قرصهای تصفیه آب مصرف نکنید همچنین برای یافتن آب خود را خیلی خسته نکنید زیرا به آب بدن و توان خود نیاز دارید . قبل از عزیمت به مناطق کویری نقشه های دقیق منطقه را تهیه کنید . قبل از عزیمت از کسانی که به منطقه آشنایی دارند موقعیت چشمه ها و قنوات را جویا شوید و بر روی نقشه علامت گذاری کنید . دوستان و نزدیکان خود را از سفر خود آگاه کنید .سخن آخر اینکه بی گدار به آب نزنید .

رفع تشنگی بدون آب
آب مایه حیات است و اغلب جانداران توانایی چندانی در مقابله با بی آبی ندارند . این احساس در مناطق گرمسیری و کویری در انسان تشدید می شود . همانطور که می دانیم تنها راه متصور رفع عطش و تشنگی , نوشیدن آب است , اما این تنها ترین راه نیست چرا که گاه باید تشنگی را در طبیعت به نحوی دیگر کاهش داد هرچند که بدن نیازمند آب باشد .بهتر است این نکته را بخاطر بسپارید در مواقع بی آبی و تشنگی مفرط کت یا تن پوش خود را در بیاورید و از قسمت سینه و شکم (نیم تنه بالا ) روی سنگی که بیشتر ساعات روز در سایه بوده است و کمی سرد و نمناک است , دراز بکشید و در همان حالت تا۲۰ دقیقه بمانید .
با این عمل احساس تشنگی فرو کش خواهد کرد و تا مدتی در حدود نصف روز (۸-۶ ساعت) احساس تشنگی نمی کنید . با وجود اینکه در خلال این زمان بدن به آب نیاز دارد , اما احساس شما نسبت به این احتیاج آزار دهنده نیست . این عمل در شب هنگام در کویر که یافتن آب مشکل است بسیار کارایی دارد

تهیه آب با دستگاه تقطیر خورشیدی
البته واضح و مبرهن است , همراه داشتن ذخایر آب کافی و غذا برای هر فرد از ملزومات سفر بشمار می رود . ولی در صورت مواجه با شرایط پیش بینی نشده ای در طول اجرای ماموریت باید با تکیه بر دانسته ها و تجربیات عمل کند . از جمله این شرایط یافتن آب در شرایط بحرانی است . لحظاتی که هر قطره آب مانند دری ارزشمند برای ادامه بقا لازم است . در ادامه نکاتی برای یافتن آب در محیط های مختلف را برایتان آورده ایم .
یافتن آب در طبیعت , بسته به ویژگیهای محیط فرق می کند . در ارتفاعات و مناطق کوهستانی , برف و یخ در دسترس ترین منبع آب به شمار می روند . البته ترجیحا ابتدا آن را آب کرده سپس بنوشید , چرا که خوردن برف و یا لیسیدن قطعات یخ نه تنها دمای بدن را پایین می آورد و انرژی را از بین می برد , بلکه باعث از بین رفتن بیشتر آب بدن می شود . بلور شفاف و آبی رنگ یخ یکی دیگر از منابع آب قابل شرب محسوب میشود ولی بلورهای کدر و خاکستری رنگ , شور مزه هستند .در اغلب بستر رودهای خشک شده , منابع آب زیرزمینی وجود دارد , در این موارد زمین را بکنید تا به خاک یا ماسه مرطوب برسید و صبر کنید تا آب به داخل گودالی که حفر کرده اید رخنه کند , سپس آب جمع شده را داخل ظرف بریزید .
در مناطق ساحلی می توانید آب باران را در یک سفره پلاستیکی یا برزنتی جمع کنید یا گودالی حفر کنید تا به خاک مرطوب برسید و صبر کنید تا از آب پر شود , البته توجه داشته باشید گودالی که حفر می کنید خیلی عمیق نباشد چون در این صورت ممکن است آب شور وارد گودال شود . به تناوب نیز می توانید آب دریا را بجوشانید تا از بخار اشباع شود , سپس آب شیرین را در ظرف بریزید .
در نواحی خشک و کم باران مانند کویر , سوراخهای سطحی بکنید , حفره ها را در انحنای بیرونی کانال های خشک شده آب ایجاد کنید .
در غار برای یافتن آب می توانید به صدای چک چک آب گوش بسپارید یا آبهای جمع شده در شکاف سنگها و صخره ها را با یک تکه شلنگ بیرون بکشید .ریشه گیاهان نیز منبع خوبی از آب محسوب می شود . جایی که رد پای حیوانات به هم نزدیک می شود یا پرندگان و حشراتی که در غروب به سمت منابع آب حرکت می کنند , علائم خوبی برای یافتن آب محسوب می شوند . همچنین تخمگذاری پرندگان اطراف شکاف صخره ها ممکن است نشانگر آب باشد . هرجا سبزینه ای می بینید اطرافش را بدقت بررسی کنید , ممکن است سرنخی از وجود آب باشد .
با تمام این اوصاف ممکن است تلاشتان نتیجه بخش نباشد , در این صورت حدود ۴/۳ یک کیسه پلاستیکی را با گیاهان برگ دار پر کنید , در کیسه را محکم ببندید و آن را در معرض نور خورشید قرار دهید , مدتی بعد درون کیسه پر از قطرات آب قابل شرب خواهد شد . یک راه دیگر , ساخت دستگاه تقطیر خورشیدی است . برای بالا بردن بازده کار می توانید در ته گودال قطعات خرد شده ساقه یا بوته های سبز قرار دهید یا حتی در ظرفی ادرار یا آب کثیف بریزید .آب اضافی با تابش خورشید روی دستگاه تقطیر تصفیه می شود و به این ترتیب آب شیرین و آشامیدنی به دست خواهید آورد .

یافتن آب با گنجشکها
یافتن آب با گنجشک‌ها در طبیعت اگر نشانه‌ها را بشناسید راحت آب پیدا می‌کنید اما گنجشک‌ها را از یاد نبرید.
پیدا کردن آب در طبیعت کار دشواری می‌نماید. ولی اگر نشانه‌ها را بشناسید بهتر می‌توانید به آب دست یابید. یکی از این علایم سبزه است. هر نقطه از بیابان سبزی ببینید، مطمئن خواهید شد که آب در آن ناحیه وجود دارد و هر جا که سبزه‌های بلندتر و شاداب‌تر داشته باشد به منبع آب نزدیک‌تر است. گاه در مسافرت‌های طبیعت‌گردی،‌ پیش می‌آید که هیچ سبزه‌ای به چشمتان نمی‌آید و نگران و مضطرب دنبال آب خواهید گشت. در این مواقع گنجشک‌سانان خوش‌یمن‌ترین نشانه‌اند. حداکثر فاصله این پرندگان کوچک حشره‌خوار تا منبع نوشیدن آب به یک کیلومتر نمی‌رسد. آنها قادر نیستند بیش از هزار متر از آب دور شوند. هر جا تعداد بیشتری از انواع پرندگان کوچک گنجشک‌سان نظیر سار،‌ مرغ زنبورخوار و بلبل یا سره مشاهده کردید به منبع آب نزدیک‌تر شده‌اید.

رفع تشنگی با آدامس
آدامس جویدن آدامسهایی با طعم نعنا و اکالیپتوس می‌توانند ساعتها از تشنگی طبیعت گرد جلوگیری کند.
از زمان اختراع کالایی به نام آدامس، مهر تایید یا رد استعمال آن از سوی افراد مختلف بر آن زده شده است. ولی آدامس جویدن فوایدی دارد که نمی‌توان به راحتی از کنار آن گذشت.
در سفرهای طبیعت‌گردی، آدامس یکی از ملزومات است و سعی کنید حداقل یک بسته در کیف همراه‌تان داشته باشید. جویدن آدامس سبب ترشح غدد بزاقی می‌شود که از عطش تا حد زیادی جلوگیری می‌کند. عطش در اثر التهاب و تورم زبان پدید می‌آید که در نهایت عامل خفگی می‌شود ولی آدامس تا اندازه زیادی از التهاب و تورم زبان جلوگیری می‌کند.
آدامس را هر چند دقیقه یک بار بین دندان‌ها بفشارید تا سبب ترشح غدد بزاقی شود و تا دقایق بعدی آن را زیر زبان نگهدارید، زیرا عمده غدد بزاقی زیر زبان قرار دارند. بدین ترتیب هر عدد آدامس می‌تواند تا یک ساعت از تشنگی و عطش طبیعت‌گرد جلوگیری کند.
هرچند مصرف آدامسهای شیرین می تواند این زمان را کاهش دهد اما آدامسهایی با طعم نعنا و اکالیپتوس می توانند این زمان را افزایش دهند