انتخاب جایگزینی برای هالون جهت حفاظت حریق

انتخاب جایگزینی برای هالون جهت حفاظت از حریق در هواپیما

صمد فرحزادی/پیام ایمنی

1- مقدمه

اغلب حوادث آتش‌سوزی و انفجار ناشی از محصولات نفتی، مواد سلولزی (چوب و کاغذ) و پلیمرها می‌باشند. حریق مواد سلولزی به عنوان آتش کلاس A و فرآورده‌های مایعات نفتی به عنوان آتش کلاس  Bشناخته می‌شوند. حریق مواد پلیمری نیز می‌‌تواند خصوصیات کلاس A و یا B را با در نظر گرفتن وسعت ذوب شدن (در صورت وجود) از خود نشان دهد. همچنین آتش کلاس C شامل تجهیزات برقی و آتش کلاس D شامل فلزات قابل اشتعال می‌باشد.

بطور کلی پنج نوع حفاظت از حریق و انفجار در هواپیما کاربرد دارد:

1- Total flood fire extinguishment

2- Total flood fire suppression

3-Streaming fire extinguishment

4-Explosion suppression

5-Inertion against explosions and fires

در روش اول، مواد خاموش کننده در محیط بسته تخلیه می‏شوند و غلظت این مواد در محیط باعث متوقف شدن و یا خاموش شدن آتش می‌شود. در روش دوم معمولا از سامانه‌های ثابت نصب شده در محل استفاده می‏شود که بصورت دستی و یا خودکار پس از آشکار شدن آتش، مواد خاموش کننده را در محل تخلیه می‌نمایند.

در روش سوم مواد خاموش کننده مستقیما بر روی آتش و یا محل وجود آتش تخلیه می‌شود. در این نوع اطفا حریق معمولا از خاموش کننده‌های قابل حمل و یا چرخدار استفاده می‌گردد.

جهت اطفای حریق در هواپیماهای مسافربری معمولا از خاموش کننده‌های قابل حمل استفاده می‌گردد . اکثرا اطفا‏کننده‌های قابل حمل شامل هالون 1301 و CBrF₃ با کاربرد Total flood و هالون  1211و CBrC₁F₂ با کاربرد Streaming  مورد استفاده قرارمی‌گیرند. این موادشیمیایی که بدون پسماند هستند جهت اطفای کلاس‌هایA  و B و C بکار برده می‏شوند ولی برای کلاس D مناسب نیستند.

2- ملاحظات زیست محیطی

اگر چه در مقررات صنایع هوایی استفاده نوع خاصی از مواد خاموش‏کننده عنوان نشده، اما هالون انتخاب سازندگان صنایع هوایی بوده است. معذالک بر طبق پروتکل مونترآل، تولید هالون برای کلیه مصارف ممنوع اعلام شده است. اولین ملاحظات جهت انتخاب یک ماده شیمیایی جایگزین هالون، میزان تخریب لایه ازون¹ ، پتانسیل گرم‏کنندگی کره خاکی² و مدت زمان باقی ماندن در اتمسفر³ در نظر گرفته شده است.

3- ملاحظات شیمیایی

پذیرش ماده شیمیایی جایگزین هالون بستگی به شکل استفاده از آن دارد . بطور کلی ماده جایگزین نباید خطر جانی برای کارکنان ایجاد نماید. در محیطی که کارکنان و یا مسافران حضور دارند تاثیر مواد خاموش کننده و یا نشت این مواد به هیچ وجه نباید خطری برای افراد بوجود آورد.

4- انتخاب جایگزین

جایگزین‌های هالون می‌توانند هالوکربن‌ها، آب، کف، دی اکسیدکربن و مواد شیمیایی خشک که با ساختار هالون متفاوت هستند، باشند. هر نوع ماده جایگزین باید تاییدیه موسسه حفاظت از محیط آمریکا⁴ را بر طبق برنامه جدید جایگزینی هالون⁵ دارا باشد.