عملیات امداد و نجات در کوهستان
(به انگلیسی: Mountain Search and
rescue ) به عملیات امداد و نجات و کلیه فعالیتهایی که در یک محیط
کوهستانی، جهت یافتن افراد و حفظ زندگی آنان( که در شرایط دشوار انجام
میگیرد)، گفته میشود. البته این تعریف برای امداد در دیگر نواحی بمانند
بیابان نیز یکسان میباشد.
این فعالیتها بیشتر در محیطهای نامناسب و ناهموار کوهستانی انجام میگیرند.
اغلب از بالگرد و سگها، جهت جستجوی کوهستان استفاده میشود.
ممکن است به امدادگران حرفهای و گروههای داوطلبانه کوهستان در ازای
ارائه خدمات، مبلغی پرداخت شود به طوری که این خدمات بیشتر در مناطقی با
بیشترین میزان تقاضا بمانند آلپ، پارک ملی، کوهستانها و پیست اسکی انجام
میگیرد.
با این وجود در بعضی مناطق، فعالیت زیاد، آشنایی به طبیعت منطقه و افزوده
بر آن، تکنیکهای خاص و دانش محلی نیاز میباشد و ضرورت بکارگیری از نیروی
داوطلبانه را بیش از پیش روشن میکند.
در حال حاضر این گروهها شامل کوهنوردان محلی و راهنمای تور میباشند. در
اغلب موارد گروههای حقوق بگیر إمداد در کنار إمداد گران داوطلب کار
میکنند. به عنوان مثال یک گروه إمداد هوایی که دست مزد خود را میگیرد در
کنار إمداد زمینی فعالیت میکند.
خدمات إمداد کوهستان رایگان است هر چند در بعضی کشورها دست مزد (کار مزد) خود را مطالبه میکنند و این خدمات رایگان نمیباشد.
البته در این مورد، استثنا هم وجود دارد. در کشور سؤئیس که هزینههای
إمداد کوهستان خیلی بالا است (بین ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ دلار) و به مصدوم تحمیل
میشود.
در مناطق دور دست یا کمتر توسعه یافته سامان دهی خدمات کم أهمیت است یا وجود ندارد.
ایرلند
خدمات إمداد کوهستان در ایرلند، زیر چتر انجمن نجات کوهستان، در ایرلند فعالیت میکند.
کانادا
در پنج پارک ملی کانادا با نام Canadian Rockies، إمداد کوهستان به تنهایی
مسئولیت برنامه متخصصان امنیت کوهستان را بر عهده دارد. ثبت نام از
گروههای داوطلب در مراکز اطلاع رسانی انجام میشود و چنانچه یک گروه
کوهنوردی تا یک زمان و روز مشخص با پارک ملی، تماس نگیرد آنها عملیات جست و
جو را آغاز میکنند. البته از گروهها انتظار میرود به خود متکی بوده و
تا روز بعد منتظر إمداد نباشند. پارک ملی، در صورتی همان روز عملیات جست و
جو را آغاز میکند که روشنایی روز و شرایط آب و هوایی این إمکان را فراهم
کند.
هزینههای إمداد از طریق هزینه ورودی پارک تأمین میشود.
سوئیس
خدمات نجات هوایی (REGA)، ارائه دهنده خدمات فوریت های پزشکی در سوئیس
(بویژه کوهستان ها)می باشد.این سازمان به سوئیسی های خارج از آن کشور نیز
در موقعیت های اضطراری، خدمات می رساند.
فرانسه
ژاندارمری ملی فرانسه مسئول نجات کوهستان است. باداشتن نیروی پلیس شبه
نظامی و اعمال قوانین، این مرکز مأموریتهای گستردهای را انجام میدهد که
عمدتا شامل جست و جو و نجات، حفاظت از مناطق کوهستانی، إجرای قانون،
جلوگیری از سوانح و امنیت عمومی، ارائه گزارشهای کار شناسی به دادگاه
میشود.
هونگ کونگ
بر اساس وب سایت سرویس خدمات شهروندی نجات کوهستان، در سال ۱۹۶۷ به تقاضای
خدمات نجات کوهستان تأسیس شد.ام.آر.اس، دو مرکز فرماندهی دارد یکی در
جزیره هونگ کونگ و دیگری در کولون پنسیلوانیا واقع شده است. در سال ۲۰۰۵
ام.آر.اس، به شرکت جست و جو و إمداد کوهستان تغییر نام داد و مسئولیت إمداد
در زمینهای أطراف تپههای هونگ کونگ را بر عهده داشت.
اسپانیا
از سال ۱۹۸۱ گروه جست و جو و نجات Gaurdia Civil مسئول إمداد کوهستان بوده
است. تا آن زمان گروههای داوطلبانه کار إمداد را انجام میدادند.
این واحد به چند گروه تقسیم میشدند:
واحد ویژه کوهستان
گروه اعزامی آلپین Alpin
تیم رقابتی
مرکز ویژه تمرین کوهستان
بریتانیا
در بریتانیا نجات کوهستان مشارکتی رایگان بوده که بدست داوطلبان انجام
میگیرد. هر تیم به صورت یک خیریه جدا از هم، کار میکند و بواسطه
سازمانهای منطقهای و ارگانهای ملی به یکدیگر متصل میباشند.