سیستم‌های ایمنی و آتشنشانی در ساختمانهای بلند
پرویز یارمحمدی و داود براتی/پیام ایمنی
چکیده
به طور کلی وسایل و ملزومات ایمنی و آتشنشانی، در زمینه تمهیدات و تجهیزات مقابله با حریق و حوادث را به ترتیب عملکرد می‌توان در سه گروه زیر تقسیم‌بندی نمود.
الف – کاشف‌ها و اعلام‌کننده‌های حریق
ب – شبکه آب آتشنشانی.
ج – سیستم آب‌فشان
در این مقاله، به بررسی اجمالی موارد فوق پرداخته می‌شود و در ادامه پاره‌ای از مقررات مربوط به طراحی و نصب هر کدام از سیستم‌ها بیان می‌شود.
1- مقدمه
در ساختمانهای بلند جهت دستیابی به ایمنی حریق راهکارهای زیر پیشنهاد می‌شود:
فعالیت‌ها و تدابیر اجرایی در رابطه با شناسایی دلایل بروز حریق و تلاش در راستای مصون ماندن در مقابل آن، مناسبترین و به صرفه‌ترین اقدامات جهت حصول ایمنی می‌باشند. در این رابطه رعایت اصول و مقررات پیشگیری و ایمنی در بخش‌های مختلف از اهمیت بسزایی برخوردار است. به علاوه حسن رعایت و اجرای مقررات و ضوابط در فرآیند ساخت و ساز نیز مهم می‌باشد. البته با توجه به مفهوم ایمنی که نسبی بوده و به رغم اقدامات موثر در زمینه پیشگیری از حریق، به هر حال بروز حوادث و آتش‌سوزی‌های طبیعی و انسان‌ساخت امری بدیهی می‌باشد. لذا باید با اتخاذ تدابیر مناسب راه‌های رشد و توسعه آن را شناسایی و با انجام تدابیر و تمهیدات اصولی، بنا را در مقابل آن حفظ نماییم. به علاوه ضروری است جهت حصول ایمنی در ساختمان، نسبت به تدارک اصولی وسایل و ملزومات و تمهید و تجهیز ساختمان به سیستم‌های ایمنی و آتشنشانی، اقدام لازم صورت گیرد. شایان ذکر است که کوشش‌های فوق‌الذکر باید به موازات یکدیگر و هماهنگ با هم صورت پذیرد. بدیهی است شرط لازم و کافی جهت ایمن‌سازی ساختمانهای بلند، حسن توجه و اجرای تدابیر فوق به صورت کامل می‌باشد.
2- کاشف‌ها1 و اعلام‌کننده‌های حریق
یک برنامه موفق حفاظت در مقابل حریق شامل تدابیری است که بتوان آتش‌سوزی‌ها را در همان لحظات شروع آشکار و با آنها مقابله نمود. به علاوه اطلاع یافتن به‌موقع از بروز آتش‌سوزی فرصت بیشتری را برای تخلیه ساختمان و حفاظت از اموال (بنا، محتویات و ساختمانهای مجاور) فراهم می‌کند.به طور کلی اعلام‌کننده‌های حریق به دو دسته دستی و اتوماتیک تقسیم‌بندی می‌شوند. در روش اعلام حریق دستی با استفاده از وسایل ساده افراد از وقوع آتش‌سوزی آگاه می‌شوند، در حالی که در روش اعلام حریق اتوماتیک با استفاده از یک سری وسایل مکانیکی و الکتریکی افراد از وقوع حریق مطلع می‌شوند.
v تعاریف
الف – کاشف
وسیله‌ای است که به لحاظ ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی می‌تواند یکی از نمودها یا محصولات حریق را کشف نماید.
ب – نمودهای حریق
به محض اینکه آتش‌سوزی شروع می‌شود یک سری تغییرات محیطی به وجود می‌آید که می‌توان با توجه به آن، حریق را کشف نمود. عمومی‌ترین عناصر یا نمودهای حریق که در جهت کشف آن بکار می‌روند عبارتند از : دود (ذرات معلق در هوا)، حرارت، شعله وگاز. در هر آتش‌سوزی به تناسب شرایط محیطی و خصوصیات مواد سوختنی، یک یا چند تا از نمودها یا محصولات حریق تولید می‌شوند و در فضا انتشار می‌یابند. براساس این شرایط است که نوع کاشف انتخاب می‌گردد، به طوری که هنگامی که نمود مورد نظر از حد معمولی آن در هوا بیشتر می‌شود، کاشف مورد نظر عمل می‌نماید.
ج – سیستم اعلام حریق
یک مدار الکتریکی است که در آن وسایل کشف، منبع تغذیه، دستگاه تقویت کننده الکترونیکی و آژیر قرار می‌گیرند.
د – دستگاه تقویت کننده
وسیله‌ای است که پالس‌های الکتریکی را تقویت می‌نماید. پالس‌ها در اثر تحریک وسایل کشف به وجود می‌آیند و سپس در مدار به طرف دستگاه مرکزی جریان یافته و در آنجا پس از تقویت به صورت یک جریان الکتریکی، مدار آژیرها را بکار می‌اندازند.
ه- پالس
وقتی که تغییرات مختلفی در اثر حریق (انتشار نمودها یا محصولات حریق) در محیط به وجود بیاید، این تغییرات سبب قطع یا وصل، کاهش یا افزایش مقاومت مدار می‌شوند. نتیجتا در اثر تغییرات اخیر جریان مدار سریعا کاهش یا افزایش می‌یابد و پالس ایجاد می‌شود.