آشنایی با دستگاه تنفسی

هر موجود زنده ای برای زیستن احتیاج به اکسیژن هوا دارد واگر به هر علتی اکسیژن به قسمتهای مختلف بدن کم برسد باعث ناراحتی می گردد .

در موجودات زنده ماننده ، انسان و حیوان سیستم گردش خون وظیفه رساندن اکسیژن به بافتها و بازگردادن گاز کربنیک به ششها را دارد و چناچه اکسیژن از حد لازم جهت مصرف کمتر باشد و یا آلوده به گازهای سمی و یا بخارات مواد دیگر گردد غیر قابل استفاده بوده و نیاز بدن را جوابگو نخواهد بود .

کمبود اکسیژن در ارتفاعات و یا در زیر زمین مانند معادن نیز گاه انسان و حیوانات را تهدید به مرگ می کند .

تمام موارد بالا و عوامل مختلف دیگر وجود وسیله ای که هوا رسانی نماید و کمبود اکسیژن را رفع کند مورد توجه قرار می دهد و بدین خاطر در آتش نشانی از دستگاههای تنفسی استفاده می شود .

قبل از تشریح انواع دستگاههای تنفسی و توضیح قسمتهای مختلف هر یک باید عمل دوم و عمل بازدم و مقدار مصرف هر شخص در دقیقه معلوم گردد و سپس وسیله مناسب انتخاب شود .

2-3- عمل دم

        هوای اطراف ما دارای 21% اکسیژن 78% نیتروژن و 1% گازهای بی اثر است و در هر بار تنفس این مقدار وارد بدن می گردد از 21% اکسیژن 4% در بدن مصرف و بقیه بصورت گاز کربنیک خارج می گردد . نیتروژن در سوخت و ساز بدن مصرف نشده و فقط عمل رقیق کردن اکسیژن را بعهده دارد .

3-3- عمل بازدم

        درهنگام بازدم تنفسی 17% اکسیژن و4% گازکربنیک 78% نیتروژن 1% گازهای بی اثر از طریق ششها به هوا برگردانده می شود .

4-3- مقدار مصرف

        انسان در هر بار تنفس 2 لیتر هوا را وارد بدن می کند و در هر دقیقه 15 بار بطور تقریبی عمل تنفس صورت      می گیرد و در شرایط دشوار گاهی تا 30 بار و یا بیشتر در دقیقه عمل تنفس اتفاق می افتد .

مقدار هوای مصرفی برای آتش نشان با دستگاه تنفسی را بطور متوسط 40 لیتر در دقیقه در نظر می گیرند که میانگینی از شرایط عادی و شرایط دشوار در عملیات است . اکنون با پی بردن به لزوم دستگاه تنفسی به شرح انواع دستگاههای تنفسی می پردازیم .

5-3- انواع دستگاههای تنفسی

1ـ دستگاه تنفسی با هوای فشرده نوع انفرادی مدار باز 2ـ دستگاه تنفسی با هوای فشرده ارتباط از طریق لوله مدار باز 3ـ دستگاه تنفسی از نوع بلومن 4ـ دستگاه تنفسی با اکسیژن فشرده ، نوع انفرادی ـ مدار بسته 5ـ دستگاه تنفسی صافی دار ( فیلتردار ) .

از انواع مختلف دستگاههای تنفسی فقط نوع دستگاه تنفسی با هوای فشرده که بصورت انفرادی مورد استفاده قرار می گیرد بیشتر در آتش نشانی کارایی دارد که به شرح قطعات مختلف و نوع کارکرد استفاده آن می پردازیم .

6-3- دستگاه تنفسی با هوای فشرده ( نوع انفرادی )

این دستگاه شامل قسمتهای زیر می باشد :

1ـ سیلندر

2 ـ بدنه

3ـ ماسک صورت

4ـ قسمت فشار شکن و شیر تنظیم فشار

5ـ فشار سنج

6ـ واسطه لوله کمکی

7ـ سوت خبر

8ـ آژیر خطر

ادامه مقاله را در ادامه مطلب مشاهده نمایید

  

1-6-3- سیلندر

دارای بدنه ای فولادی و یا فلز دیگری بصورت مقاوم و یکپارچه که از قسمت داخل بوسیله لایه ای پوشانده تا دچار خوردگی فلز نشود ودر قسمت خارج سیلندر بوسیله رنگ استاندارد مشخص می باشد .

این سیلندرها در ظرفیت های 4 تا 11 لیتری ساخته می شوند و ظرفیت مایعی سیلندر در نظر گرفته می شود و هر چه فشار بیشتر باشد هوای درون سیلندر فشرده شده و هوای بیشتری درون سیلندر جای میگیرد و بصورت فرمول می توان گفت :

ظرفیت مایعی سلندر * فشار (فشاری که توسط فشار سنج نشان داده میشود )

پس اگر ظرفیت مایعی سیلندری 9 لیتری و فشار سنج 200 آتمسفر در نظر گرفته شود خواهیم داشت :

                                                            لیتر هوا                         1800=200*9

و اگر بخواهیم مدت زمان کار سیلندر را محاسبه نماییم خواهیم داشت :

فشار × ظرفیت مایعی

مدت کار سیلندر بر حسب دقیقه = ــــــــــــــــــــــــــ

           40

40 =  مقدار مصرف یک آتش نشان در دقیقه است .

مدت کار سیلندر بر حسب دقیقه

2-6-3- زمان برگشت

پس از بدست آوردن مدت کار سیلندر و زمان برگشت را که 10 دقیقه در نظر می گیرند از آن کم کرده و کار مفید بدست می آید .

                                                            فشار × ظرفیت مایعی سیلندر

کار مفید = 10- ــــــــــــــــــــــــــــــــ

    40               

کلیه سیلندرها دارای مشخصاتی هستند که بر روی گلویی حک شده است که عبارتند از :

حجم مایعی ـ فشار حد مجاز پر کردن ـ فشار تست ـ کشور سازنده ـ وزن خالی ـ وزن پر و غیره

جدول زیر حجم مایعی و فشار تعدادی از سیلندرها را نشان می دهد :

نوع دستگاه	حجم مایعی	فشار حد مجاز پر کردن	فشار تست
سیبی گرمن	9 لیتری	132 اَتمسفر	200 اَتمسفر
سی بر	6 لیتری	200 اَتمسفر	300  اَتمسفر
دراگر	9 لیتری	200 اَتمسفر	300  اَتمسفر
دراگر ( دو قلو)	2×4 لیتری	200 اَتمسفر	300  اَتمسفر
دراگر زرد رنگ	6 لیتری	300 اَتمسفر	450  اَتمسفر

3-6-3- بدنه

قسمتی که بر روی بدن قرار می گیرد و بوسیله بندهای کوله ای  وکمربند برپشت شخص محکم می شود ، دارای یک یا دو بست فلزی ، که سیلندر را مهار می کند و دیگر قطعات بر روی این بدنه نصب می گردد .

4-6-3- ماسک صورت

مانند کلاهی با تعداد معینی بر روی سر سوار می شود در مقابل صورت دارای طلقی شیشه ای است . قسمت بدنه ماسک صورت از جنس لاستیک نرم ساخته شده و در محل اتصال با صورت میتواند مانع ورود هوا و یا دود بخارات و گازها بدرون ماسک گردد .

5-6-3- سوپاپ خروج بازم تنفسی

ماسک صورت دارای محلی جهت خروج بازدم تنفسی می باشد که به آن سوپاپ یکطرفه می گویند .

بر روی بدنه ماسک صورت محلی برای نصب میکروفن و یا گوشی بی سیم در نظر گرفته شده است تا شخص بتواند با افراد دیگر ارتباط برقرار نماید .

6-6-3- شیر گیرنده هوا

گیرنده هوا که بر روی ماسک صورت نصب می گردد از طریق لوله ای هوا را گرفته ودر فشار آن تقلیل ایجاد می نماید ، سپس هوا آماده مصرف است .

7-6-3- فشار شکن

بر روی بدنه در کنار شیر ورودی قسمتی برای تقلیل فشار درون سیلندر در نظر گرفته شده است که در برخی از دستگاههای تنفسی لازم می باشد .

فشارشکن، فشاررا تا100 پوندبراینچ مربع (درحدود7 اتمسفر)تقلیل داده وبه پشت ماسک صورت قسمت دهنی میفرستد .

فشار شکن دارای شیری است که سه کار مهم را انجام می دهد و در موارد دیگر باید شیر بسته باشد . اگر افت فشار در رساندن هوا برای مصرف ایجاد شود و یابندهای ماسک صور تخوب بسته نشده باشد و دود وارد ماسک شود یا بازدم تنفسی طلق جلو ماسک را کدر نماید و بخار هوا دید را کم کند با باز کردن شیر تنظیم فشار ، فشار ورودی هوا به ماسک بیشتر شد و می توان معایب فوق را برطرف ساخت .

8-6-3- فشار سنج

وسیله ای است که فشار هوای درون سیلندر را نشان می دهد و بر حسب یکی از درجات ( اتمسفر ـ بار ـ پوند بر اینچ مربع ـ کیلوگرم بر سانتی متر مربع ) درجه بندی شده است و بوسیله شبرنگ در تاریکی قابل دیدن می باشد .

ده دقیقه زمان برگشت نیز بر روی آن مشخص گردیده است .

ضمناً (( فشار سنج ها بیش از مقدار لازم درجه بندی شده و هر فشار سنج مخصوص یک دستگاه می باشد ))

9-6-3- واسطه لوله کمکی

در ادامه قسمت فشار شکن لوله ای یکطرفه مسیر هوا را به داخل باز میکند قراردارد که میتواند سه کار عمده انجام دهد .

1ـ در زمان هواگیری از خارج دستگاه تنفسی از طریق واسطه لوله کمکی می توانیم هوا بگیریم .

2ـ هوای سیلندر را ذخیره کرده و هرگاه لوله ای که به دستگاه هوا میرساند قطع گردد با بازکردن و جداکردن از قسمت واسطه لوله کمکی از هوای سیلندر استفاده نمود .

3ـ هوا رسانی به نفر همراه از این لوله انجام می شود وبوسیله یک فیس اضافی میتوان به مصدوم درحادثه هوارساند .

10-6-3- سوخت خبر

وسیله ای است که در زمان 10 دقیقه پایانی هوای درون سیلندر بکار میافتد و با سوت ممتد زمان برگشت را به اطلاع آتش نشان میرساند در دستگاههای مختلف که ظرفیت های مختلفی را دارند سوتهای در درجات مختلفی بصدا در می آیند و بصورت زیر می توان محاسبه نمود .

لیتر هوای مورد مصرف در 10 دقیقه                      400 = 10 × 40

در دستگاه تنفسی سوخت خبر سیلندر 6 لیتری در 65 بصدا در می آید .

اتمسفر                           65= 6 :400

11-6-3- آژیر خطر

وسیله ای است که بر روی یکی از بندها نصب می گردد و در مواقع خطر با صدا در آوردن آن در محل حادثه می توان افراد خارج از محل حادثه را از اتفاقی که برای آتش نشان با دستگاه تنفسی رخ داده مطلع نمود .

بوسیله باطری تغذیه می شود و با فشار دادن کلید آن بطور دائم به نواختن آژیر می پردازد و کلید قطع آن نیز فرمانده و یا مسئول کنترل است .

در هنگام استفاده از آژیر دست از کار کشیده در گوشه ای ایمن و قابل دید در انتظار نجات دهندگان می مانیم و بصورت عادی و آرام از هوای درون سیلندر استفاده می نمائیم .

7-3- مسئول کنترل

در هنگام ورود به محل حادثه شخصی در جلو درب ورود قرار گرفته و اطلاعات لازم را در مورد ورود یا خروج ـ زمان ورود ـ محل ورود ـ محل عملیات و مقدار زمان عملیات بر روی تخته ای یادداشت کرده و در آخر گزارش کار به فرمانده می دهد و نباید مسئولیت دیگری بعهده گیرد .

نام ونام خانوادگی	محل ورود	زمان ورود	زمان خروج	محل عملیات

8-3- گروه اضطرار (( گروه کمک ))

همیشه باید دو نفر مجهز به دستگاه تنفسی بصورت آماده زیر نظر مسئول کنترل باشند تا جهت جایگزینی و یا کمک به هنگام اضطرار از وجود آنان استفاده گردد .

9-3- جستجو در محل حادثه و حریق

برای جستجو درطبقات باید همیشه از بالا به پائین کار را آغاز کنیم زیرا دود و گازهای سمی در قسمتهای فوقانی جمع شده و باعث مرگ افراد می گردد و در سالن ها برای جستجو از یک سمت تمام محیط را بازرسی کرده تا اطمینان حاصل کنیم که آن قسمت بی خطر بوده و فردی در آن نقطه نباشد .

10-3- طریقه حرکت در دود برای افراد آتش نشان

در هنگام حرکت در محیط حادثه باید اطراف را زیر نظر گرفت و از وسائل فردی مانند : دستکش ـ چکمه  کلاه ـ چراغ قوه استفاده نمود .

در محیط تاریک از دستها باید کمک گرفت تا قسمت صورت و طلق ماسک با اجسام خارجی برخوردنکند نباید پاها را از زمین کاملاً جدا کرد زیرا ممکن است با اجسام برخورد کنیم و یا در نقطه ای فرو رویم ـ در بالا رفتن از پله کان و یا نردبان باید همیشه سه نقطه تکیه گاه قرار گیرد و یک نقطه آزاد باشد .

استفاده از طناب راهنما و یا لوله آب می تواند نشان دهنده مسیر برگشت باشد و وجود هر صدایی که از خارج محیط حادثه به گوش برسد کمک به یافتن مسیر می نماید .

11-3- پیدا کردن محل حریق و حادثه

جمع آوری اطلاعات از ساکنین محل حادثه می تواند راهنمای خوبی از موقعیت مکانی ساختمانی و محل حادثه باشد ـ صدای حریق ـ دود غلیظ ـ حرارت ـ رویت آتش ـ میتواند ما را به محل کانون حریق راهنمایی کند .