آتش سوزی و سناریوهای رفتاری

آتش سوزی و سناریوهای رفتاری

سناریو به طور معمول شامل شرح خطر به عنوان اولین گام مهم است. به منظور اطمینان از اینکه هیچ چیز نادیده گرفته نشده است لازم است که شناسایی خطر به روشی سازمان یافته و منظم انجام شود برطبق این شناسایی خطر، دو نوع سناریو می تواند به تفصیل شرح داده شود.

1- سناریوهای آتش (برای رفتار در برابر آتش)

2- سناریوهای رفتاری (برای رفتار انسان) که به ایمنی جانی و سلامت و تاثیر احتمالی پیشرفت آتش سوزی وابسته به برخی از جنبه های سناریوهای آتش می پردازد.

 

سناریوهای آتش سوزی

- شناسایی سناریوهای آتش سوزی بالقوه

اولین قدم در توسعة یک سناریوی آتش سوزی تشریح وقایع مرتبط با خطری است که منجر به شروع آتش سوزی می شود. بعد از شروع آتش سوزی، ممکن است اتفاقاتی همراه با اثر بخشی اقدامات محافظ آتش یا دود برای محدود کردن اثر آتش سوزی به وجود آید، در نهایت سناریو برحسب پیامدهای آتش سوزی و احتمال تکرار آن پیامد مشخص می شود.

در برخی موارد، خرابی یک قسمت از سیستم حفاظتی می تواند اثر مغایر بر کارائی روش دیگر محافظت در برابر آتش داشته باشد، به عنوان مثال درب باز، نه تنها مانع غیر موثری در گسترش آتش سوزی است بلکه می تواند منجر به نقص سیستم خاموش کنندة گازی به علت از دست رفتن آن عامل شود. مثال دیگر زمین لرزه ای است که سبب شروع آتش سوزی در بسیاری محل ها می شود، در حالی که باعث ناتوانی لوله کشی شبکة بارنده و خسارت فضابندی ها برای حفاظت در برابر این آتش سوزی ها می شود. لازم است هنگام فرموله کردن سناریوهای آتش، دقت خاصی اتخاذ شود تا اطمینان حاصل گردد ناتوانی های متعدد ناشی از یک واقعه یا حادثه به علت وابستگی های بین عوامل شناسایی شوند.

انتخاب سناریوهای آتش

شناسایی گروه قابل کنترل از سناریوهای آتش به منظور یک روش استاندارد شده باید برای تجزیه و تحلیل استفاده شود. مشاوره با طرف های موثر یا ذینفع برای اطمینان از اینکه تمام سناریوهای وابسته در نظر گرفته شده اند، ضروری است. هنگامی که معیارهای کارایی در وضعیت قطعی هستند، سناریوهای آتش باید طوری انتخاب شوند که یک طراحی که ایمنی قابل قبولی برای این سناریوها را نشان می دهد می تواند برای همة سناریوهایی که به خوبی آنالیز نشده اند استفاده شود.

انتخاب سناریوهای آتش می تواند توسط تجزیه و تحلیل کیفی (کمی) خطر انجام شود.

 

استفاده از ارزیابی کیفی احتمال وقوع آتشسوزی برای انتخاب سناریوهای آتش

فرایند ارزیابی کیفی احتمال وقوع آتش سوزی برای شناسایی و انتخاب گروهی از سناریوهای آتش مناسب است که رقابتی را برای همة الزامات عملیاتی توابع فرموله شده مطرح می کند، هنگامی که

- عناصر اصلی برنامه های طراحی، از جمله عناصر فعال و غیر فعال محافظ در برابر آتش که از قبل تایید شده اند (توسط مالکین یا دیگر طرف های موثر یا ذینفع)؛

- اثرات بالقوة آتش سوزی مربوط به محیط ساخته شده به وسیلة تمام طرف های موثر یا ذینفع برای تلفات قابل قبول (به عنوان مثال به دلیل مقررات تعداد ساکنین در معرض خطر، ارزش دارائی های در معرض خطر و...) مورد توافق واقع شده است.

در تجزیه و تحلیل کیفی باید احتمال و پیامد هر سناریوی آتش در انتخاب فرایندها مشخص شود.

 

استفاده از ارزیابی خطر کمی آتش برای انتخاب طراحی عناصر و سناریوی آتش

ارزیابی مقدار احتمال وقوع آتش سوزی هنگامی به عنوان یک روش برای انتخاب سناریوهای آتش و حتی طراحی عناصری مناسب است که:

- تصمیم گیری در خصوص عناصر اصلی برنامه های طراحی، شامل محافظت در برابر آتش فعال و غیر فعال که هنوز قرار داده نشده اند (توسط مالکین یا دیگر افراد ذینفع یا تاثیر پذیر)؛

- اثرات بالقوة آتش سوزی شامل محیط ساخته شده که مورد توافق واقع شده است قابل کنترل از طریق مقررات نمی باشد.

 

به طور کلی، در چنین ارزیابی هایی دربارة احتمال وقوع آتش سوزی ، پیشگیری از احتمال وقوع آتش سوزی، طیف وسیعی از حالات بالقوة آتش سوزی را از نظر کمی تجزیه و تحلیل می کند. ارزیابی کمی احتمال وقوع آتش سوزی انتخاب طرح اصلی عناصری است که به طور کلی امکان به حداقل رساندن احتمال وقوع آتش سوزی را می دهد (عناصر فعال، مانند حفاظت کننده های آب پاش یا عناصر غیر فعال مانند زیر بخش ها یا دیگر عناصر) به عنوان یک نتیجة مستقیم از ارزیابی خطر کمی آتش سوزی، سناریوهای آتش که دارای اهمیت بحرانی است می تواند از گروهی از سناریوهای تجزیه و تحلیل شده منتج شود.

انتخاب سناریوهای رفتاری

زمانی که ایمنی جانی مورد نظر است، طراحی مهندسی به ارزیابی نیاز دارد که آیا ساکنین در مدت زمان اشتعال تا رسیدن آنها به یک محل ایمن محافظت می شوند یا خیر.

موقعیت ساکنین در داخل ساختمان، در هر زمان و مکان در طول زمان استفاده معمولی و موقعیت های اضطراری به اثر متقابلی از انواع پارامترهای وابسته به مشخصات ساختمان و ساکنین و سیستم مدیریت ایمنی در برابر آتش ساختمان و سناریوی آتش سوزی بستگی دارد.

به منظور محاسبه احتمال و پیامد رفتار بالقوة آتش سوزی، تعیین طبقه بندی ساکنینی که در ساختمان حضور داشته باشند لازم است. واکنش ساکنین به اثر آتش سوزی تحت تاثیر طیف وسیعی از پارامترها از قبیل ساکنین، بر حسب تعداد و توزیع آن ها در ساختمان در زمان های مختلف، آشنایی با ساختمان، توانایی و عدم توانایی، واکنش به دود و هر اثر فیزیولوژیکی آتش سوزی که مواد منتشره از آتش می تواند بر روی آنها داشته باشد، رفتارها و خواص آنها، مشخصات ساختمان، به انضمام استفادة آن ها، چیدمان وسایل و تاسیسات 1، شرایط هشدار، وسایل فرار و راه حل مدیریت اضطراری، اثر متقابل تمام خصوصیات با ایجاد سناریوی آتش سوزی و شرایط مداخلات اضطراری (تسهیلات مامورین آتش نشانی و نجات) که تاثیر می پذیرد می باشد.

این خواص سناریوی رفتاری ساکنین را جهت بررسی در ارزیابی طرح تشکیل می دهد. طرح سناریوهای رفتاری می تواند شرایط را در یک محوطة مجزا یا گروهی از محوطه های مشابه درگیر ساخته شده نشان دهد. هر ساختمان می تواند شامل انواع سناریوهای رفتاری متفاوت با در نظر گرفتن مدت مهار آتش سوزی باشد. تعداد کمی از طرح های سناریوی رفتاری برای نمایش شرایط متفاوت با تنوع وسیعی از ساختار ممکن است استفاده شده باشد، هر چند سناریوهای منحصر به فرد می توانند در موارد خاص متفاوت باشند.

تجزیه و تحلیل تمامی سناریوها حتی با استفاده از پیچیده ترین منابع محاسباتی غیر ممکن است. ضروری است که مجموعه ای از این احتمالات نا محدود به مجموعة کوچکی از سناریوهای کنترل پذیر که قابل تحلیل هستند و در مجموع می توانند محدوده ای از ترکیب ویژگیهای ساکنین را ارائه دهند کاهش یابد.

 

برای مطالعه بیشتر می توانید به استاندارد مهندسی ایمنی در برابر آتش (استاندارد فارسی شماره ISO 16475 سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مراجعه نمایید.